Têmbung Sambawa :
---Têmbung Sambawa yaiku, sarupaning têmbung kang ngêmu surasa pagawéan mau durung klakon.
PÊNGGAWÉNÉ TÊMBUNG SAMBAWA
I. TÊMBUNG SAMBAWA SAKA TÊMBUNG
TANDUK :
Têmbung Sambawa saka têmbung tanduk kapérang dadi têlung warna yaiku :
a. SAMBAWA TANDUK WANTAH.
b. SAMBAWA TANDUK " i " KRIYA.
c. SAMBAWA TANDUK " ké " KRIYA.
Katrangané :
a ). SAMBAWA TANDUK WANTAH :
Dadiné Sambawa, têmbung tanduk mau sarana kawuwuhan panambang " a ".
Dadi wujudé = tanduk + a.
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANDUK WANTAH.
~~ Tuladha :
1. nggawa + a ---> sambawané --->
nggawaa.
2. nyapu + a ------> sambawané ---> nyapua.
3. nulis + a -------> sambawané ---> nulisa.
4. milih + a -------> sambawané ---> miliha.
b ). SAMBAWA TANDUK " i " KRIYA :
Dadiné têmbung sambawa, têmbung tanduk msu kawuwuhan panambang "ana".
Dadi wujudé = tanduk + ana.
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANDUK " i " KRIYA.
~~ Tuladha :
1. milihi ---> sambawané ---> milihana.
2. nggawani ---> sambawané --->
nggawanana.
3. nagihi ---> sambawané ---> nagihana.
4. nyaponi ---> sambawané ---> nyaponana.
c ). SAMBAWA TANDUK " ké " KRIYA :
Dadiné têmbung sambawa, têmbung tanduk mau kawuwuhana panambang "na".
Dadi wujudé = tanduk + na.
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANDUK " ké " KRIYA.
~~ Tuladha :
1. nacahaké ---> sambawané ---> nacahna.
2. milihaké -----> sambawané ---> milihna.
3. mbalekaké--> sambawané---> mbalèkna.
4. nyapokaké--> sambawané---> nyapokna.
II. TÊMBUNG SAMBAWA SAKA TÊMBUNG
TANGGAP :
--- Têmbung Sambawa saka têmbung Tanggap kapérang dadi têlung golongan yaiku :
A. SAMBAWA TANGGAP " dak ".
B. SAMBAWA TANGGAP " ko " .
C. SAMBAWA TANGGAP " di " .
--- Katrangan :
A. SAMBAWA TANGGAP " dak " .
Têmbung iki uga kaprinci dadi têlung warna yaiku :
a. SAMBAWA TANGGAP " dak " WANTAH.
b. SAMBAWA TANGGAP " dak " i- KRIYA.
c. SAMBAWA TANGGAP " ké " KRIYA.
--- Jlèntrèhané mangkéné :
a. SAMBAWA TANGGAP " dak " WANTAH :
Dadiné têmbung Sambawa sarana kawuwuhan panambang " a ".
Dadi wujudé = dak + lingga + a
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANGGAP " dak " WANTAH.
~~ Tuladha :
1. dak bathik ---> sambawané
---> dak bathika.
2. dak tulis ---> sambawané
---> dak tulisa.
3. dak sapu ---> sambawané
---> dak sapua, lsp.
b. SAMBAWA TANGGAP " dak " i-KRIYA :
Dadiné têmbung Sambawa, têmbung tanggap mau sarana kawuwuhan panambang " ana "
Dadiné wujudé = dak + lingga + ana
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANGGAP " dak " i - KRIYA.
~~ Tuladha :
1. dak bathiki ---> sambawané
---> dak bathikana.
2. dak tulisi ---> sambawané
---> dak tulisana.
3. dak saponi ---> sambawané
---> dak saponana, lsp.
c. SAMBAWA TANGGAP " dak " ké - KRIYA.
Dadiné têmbung Sambawa, têmbung tanggap mau kawuwuhan panambang " na "
Dadi wujudé = dak + lingga + na
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANGGAP " dak " " ké - KRIYA.
~~ Tuladha :
1. dak bathikaké ---> sambawané
---> dak bathikna.
2. dak tulisaké ---> sambawané
--> dak tulisna.
3. dak sapokaké --> sambawané
---> dak sapokna, lsp.
B. SAMBAWA TANGGAP " ko ".
Têmbung iki uga kapérang dadi têlung warna yaiku :
a. SAMBAWA TANGGAP " ko " WANTAH.
b. SAMBAWA TANGGAP " ko " i - KRIYA.
c. SAMBAWA TANGGAO " ko " ké- KRIYA.
--- Jlèntrèhané mangkéné :
a. SAMBAWA TANGGAP " ko " WANTAH :
Dadiné têmbung Sambawa , têmbung tanggap msu sarana kawuwuhan panambang " a ".
Dadi wujudé : ko + lingga + a
Déné rimbagé diarani = RIMBAG SAMBAWA " ko " WANTAH.
~~ Tuladha :
1. ko-garap ----> sambawané
---> ko-garapa.
2. ko-pacul ---> sambawané ---> ko pacula.
3. ko-waca ---> sambawané ---> ko wacaa.
4. ko-jupuk ---> sambawané ---> ko jupuka.
b. SAMBAWA TANGGAP " ko " i - KRIYA.
Dadiné Sambawa, têmbung tanggap mau kawuwuhana panambang " ana "
Dadi wujudé = ko + lingga + ana
Déné rimbagé diarani = RIMBAG SAMBAWA TANGGAP " ko " i - KRIYA
~~ Tuladha :
1. ko-garapi ---> sambawané
---> ko garapana.
2. ko-paculi ---> sambawané
---> ko paculana.
3. ko-wacani ---> sambawané
---> ko wacanana.
4. ko-jupuki ---> sambawané
---> ko jupukana.
c. SAMBAWA TANGGAP " ko " ké-KRIYA.
Dadiné Sambawa, têmbung tanggap mau kawuwuhana panambang " na "
Dadi wujudé = ko + lingga + na
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANGGAP " ko " ké - KRIYA.
~~ Tuladha :
1. ko-garapaké ---> sambawané
---> ko garapna.
2. ko-paculaké ---> sambawané
---> ko paculna.
3. ko-wacakaké ---> sambawané
--> ko wacakna.
4. ko-jupukaké ---> sambawané
---> ko jupukna.
C. SAMBAWA TANGGAP " di ".
Têmbung iki uga uga kaprinci dadi têlung warna yaiku :
a. SAMBAWA TANGGAP " di " WANTAH.
b. SAMBAWA TANGGAP " di " i - KRIYA.
c. SAMBAWA TANGGAP " di " ké -KRIYA.
--- Peprincèné :
a. SAMBAWA TANGGAP " di " WANTAH
Dadiné Sambawa, têmbungé tanggap diwuwuhi panambang " a "
Dadi wujudé = di + lingga + a
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANGGAP " di " WANTAH
~~ Tuladha :
1. di-cukur ---> sambawané ---> di cukura.
2. di-tambal --> sambawané --> di tambala.
3. di-sambung --> sambawané
--> di sambunga.
4. di-gunting ---> sambawané
---> di guntinga.
b. SAMBAWA TANGGAP " di " i - KRIYA.
Dadiné Sambawa, têmbungé tanggap kawuwuhana panambang " ana ".
Dadi wujudé = di + lingga + ana
Déné rimbagé diarani RIMBAG SAMBAWA TANGGAO " di " i - KRIYA.
~~ Tuladha :
1. di-guntingi ---> sambawané
---> di guntingana.
2. di-sambungi ---> sambawané
---> di sambungana.
3. di-tambali --> sambawané
---> di tambalana.
4. di-cukuri ---> sambawané
---> di cukurana.
c. SAMBAWA TANGGAP "di " ké - KRIYA.
Dadiné Sambawa, têmbungé tanggao sarana kawuwuhan panambang " na "
Dadi wujudé = di + lingga + na
Déné rimbagé diarani RIMBAG TANGGAP " di " ké - KRIYA.
~~ Tuladha :
1. di-cukuraké ---> sambawané
---> di cukurna.
2. di-luluraké ---> sambawané
---> di lulurna.
3. di-tambalaké --> sambawané
---> di tambalna, lsp.
Kajaba têmbung tanduk sarta têmbung tanggap, têmbung liyané kang wis wujud andhahan uga bisa utawa kena digawé têmbung Sambawa.
--- DÉNÉ TÊTÊNGÊRÉ MANGKÉNÉ :
I. Têmbung kang isih awujud lingga utawa kang durung mawa panambang, dadiné têmbung Sambawa sarana diwuwuhi panambang " a ".
~~ Tuladha :
1. galak banjur dadi = galaka.
2. pinter banjur dadi = pintera.
3. gedhé banjur dadi = gedhéa.
4. sugih babjur dadu = sugiha.
II. Têmbung kang wis oléh panambang " aké ", dadiné têmbung Sambawa sarana diwuwuhi panambang " na ".
~~ Tuladha :
1. nirokaké banjur dadi = nirokna.
2. nisihaké banjur dadi = nisihna.
3. njupukaké banjur dadi = njupukna.
4. ngguyokaké banjur dadi = ngguyokna.
III. Têmbung kang mawa panambang liyané, dadiné têmbung Sambawa sarana diwuwuhi panambang " ana ".
~~ Tuladha :
1. balapan banjur dadi = balapana.
2. sudukên banjur dadi = sudukana.
3. nyugihi banjur dadi = nyugihana.
4. gawanên banjur dadi = gawanana.
IV. Têmbung kang mawa panambang " an ", dadiné têmbung Sambawa sarana kawuwuhan panambang "a ".
~~ Tuladha :
1. impèn ( impi + an ) banjur dadi =
impèna.
2. bithèn ( bithi + an ) banjur dadi =
bithèna.
3. wungon ( wungu + an ) banjur dadi =
wungona.
4. sakloron ( sakloro + an ) banjur dadi =
saklorona.
TÊGÊSÉ TÊMBUNG SAMBAWA.
I. Kang ngêmu têgês sênajan :
~~ Tuladha :
1. Gampanga kaé, aku ora bisa.
2. Nakala kaé, wong dhêmên wèwèh.
3. Bagusa kaé, wong nyatané cêthil.
4. Sugiha kaé, wong ora gêlêm nyumbang.
II. Kang ngêmu têgês saupama :
~~ Tuladha :
1. Radaa rikat lakuné, rak ora kêpancal
sêpur.
2. Kok akonana luputmu, kowé malah oléh
pangapura.
3. Nulisa dhèk mau, saiki wis rampung.
III. Kang ngêmu têgês ngarêp-arêp :
~~ Tuladha :
1. Wis wêngi kok durung mulih,
muga-muga slamêta lakuné.
2. Mbok ya ndang maria larané.
3. Muga-muga lulusa anggoné ujian.
IV. Minangka kramané ukara pakon, kang ngemu têgês : pamuji utawa pangarêp-arêp :
~~ Tuladha :
1. Mugi kêparênga kèndêl sakêdhap.
2. Mugi kêrsaha pinarak.
3. Mugi énggala rawuh.
Wondéné ukarané kabèh mau uga diarani " UKARA SAMBAWA ".
--- wjg ---
--------> ana bacuté :
BAB : UKARA VIII. 28.
0 comments:
Post a Comment