III. No. 12. UNGGAH-UNGGUHING BASA ( BAB : BASA KÊDHATON )

Ilustrasi. Photo Copyright Panawung Krida website Warung Jawa Gaul Ki Soêtiadi Sêtjådihardjå. Unggah-Ungguhing Basa 12 :

Basa Kêdhaton ( Basa Bagongan ) :

--- Basa Kêdhaton iku basané para santana lan abdining ratu, yèn padha caturan ana ngarsané Ratu, utawa ana ngarsané para Pangéran, utawa caturan ana ing sajroning cêpuri Kêdhaton.

--- Déné titikané yaiku :

1. Wujudé têmbung krama kacampuran

    têmbung basa kêdhaton, tanpa têmbung

    krama inggil kang tumrap marang

    madyama purusa.

2. Tumrap têmbung-têmbung :

2.1	Aku	manira
2.2	Kowé	pakênira
2.3	Atêr-atêr dak	manira
2.4	Atêr-atêr ko	pakênira
2.5	Atêr-atêr di	panggah
2.6	Panambang ku	kula
2.7	Panambang mu	dalêm
2.8	Panambang é	panggah
2.9	Panambang aké	panggah.

--- Têmbung-têmbung kadhaton sawêtara :

1	Punapa	punapi
2	Iki	puniki
3	Iku	puniku
4	Ora	boya (mboya)
5	Inggih	énggéh
6	Baé	bêsaos
7	Ana	wèntên.

--- Sarèhning ing Jawa Têngah iki mung ana kadhaton loro cacahé yaiku ing Surakarta sarta Ngayojakarta, dadi basa kadhaton iku sing ana ya mung Kraton Surakarta Hadingrat lan Kraton Ngayojakarta Hadiningrat, kuwi baé wujudé akèh bédané.

--- Tuladha gunêm :

1. Paman Patih, pakênira manira timbali

    wèntên ngarsa manira.

2. Punapi para prajurit boya wèntên

    ingkang nglirwakakên dhawuh manira.

3. Dhuh Sinuhun sêsêmbahan sadaya para

    kawula. Kados sadaya boya wèntên

    ingkang nglirwakakên dhawuh dalêm.

4. Jêngandika Paman Patih, kêdah sagêd

    dados sêsêpuhing nagari.

5. Énggéh sêndika Sinuhun.

--- Tuladha sawêtara basa kadhaton ing Surakarta pêthikan saka layang basa Jawa  karangané Ki Patmasusastra ing Surakarta .

KÊDHATON SURAKARTA :

--- Mbah Gaul : " Kala punapi olih jêngandika ndêdêgi panggihing pangantèn ing Wirapatèn ? "

--- Mbah Jawa : " Kala wingi "

--- Mbah Gaul : " Caranipun punapi mêksih kadi kina, wanci tabêh nêm panggih, punapi cara sapuniki, nganti wanci tabèh sanga sawêg panggih ? "

--- Mbah Jawa : " Mêksih cara kina, tabèh nêm panggih ".

--- Mbah Gaul : " Dhaharipun kadi pundi, pista punapi larihan ? "

--- Mbah Jawa : " Mêksih cara kina, dhahar pista, ola-olahan Jawi lumados asrêp, énggéh kirang éca, kula kirang séta ".

KÊDHATON NGAYOGYAKARTA :

--- Mbah Gaul : " Kala punapi anggèn pakênira nungkuli panggihé pangantèn ing Wirapatèn ? "

--- Mbah Jawa : " Kala wingi ".

--- Mbah Gaul : " Carané punapi taksih kados kina wanci jam ênêm panggih, punapi cara sapuniki, ngantos wanci jam sanga sawêg panggih ? "

--- Mbah Jawa : " Taksih cara kina, jam ênêm panggih."

--- Mbah Gaul : " Anggèné nêdha kados pundi, pista punapi larihan ?"

--- Mbah Jawa : " Taksih cara kina, anggèné nêdha pista, olah-olahan Jawi lumados asrêp  énggéh kirang éca, manira kirang doyan ."

                       --- wjg ---

----> ana candhaké  BAB KRAMA MADYA

        KAJARWA BASA INDONÉSIA  III. 13.