Rimbag Wisésa - na :
--- Rimbag Wisésa " na " yaiku : têmbung-têmbung kang olèh wuwuhan panambang " an ".
--- Rimbag kasêbut kapérang dadi pitung warna yaiku :
I. WISÉSA - " na " LINGGA.
II. WISÉSA - " na " DWI LINGGA.
III. WISÉSA - " na " DWI PURWA.
IV. WISÉSA - " na " DWI WASANA.
V. WISÉSA - " na " BAWA " ka ".
VI. WISÉSA - " na " BAWA " ma ".
VII. WISÉSA - " na " TANDUK WANTAH.
--- Wigatèkna katrangan ngisor iki.
I. RIMBAG WISÉSA " na " LINGGA :
--- Yaiku têmbung lingga kang olèh wuwuhan panambang " an ".
~~ Tuladha :
1. jaran + an = jaranan.
2. wayang + an = wayangan.
3. kukus + an = kukusan.
4. saring + an = saringan.
5. tulis + an = tulisan.
II. RIMBAG WISÉSA " na " DWI LINGGA :
--- Yaiku têmbung dwi-lingga kang olèh wuwuhan panambang " an ".
~~ Tuladha :
1. omah + omah + an = omah-
omahan.
2. anak + anak + an = anak-anakan.
3. wong + wong + an = wong-
wongan.
4. bal + bal + an = bal-balan.
5. pit + pit + an = pit-pitan.
III. RIMBAG WISÉSA " na " DWI PURWA :
--- Yaiku têmbung dwi-purwa kang oleh wuwuhan panambang " an ".
~~ Tuladha :
1. gêguyu + an = gêguyonan.
2. gêgodhong + an = gêgodhongan.
3. kêkayu + an = kêkayon.
4. thêthukul + an = thêthukulan.
IV. RIMBAG WISÉSA " na " DWI WASANA :
--- Yaiku têmbung dwi-wasana kang olèh wuwuhan panambang " an ".
~~ Tuladha :
1. cêngèngès + an = cêngèngèsan.
2. cikikik + an = cêkikikan.
3. jêlalat + an = jêlalatan.
4. cêlili + an = cêlilian.
V. RIMBAG WISÉSA BAWA " ka " :
--- Yaiku têmbung bawa " ka " olèh panambang " an ".
Têmbung-têmbung kasêbut ngêmu surasa nandhang.
Kriyané ora sarana kajarag ( ora sêngaja ).
~~ Tuladha :
1. kê + lêbu + an = kêlêbon/klêbon.
2. kê + idu + an = kidonan.
3. kê + obong + an = kobongan.
4. kê + tatu + an = kêtaton.
5. kê + tiba + an = kêtiban.
~~ pêpèngêt ~~
--- Atêr-atêr " ka " asring kasêbut lan katulis " kê ".
VI. RIMBAG WISÉSA " na " BAWA " ma " :
--- Yaiku têmbung bawa " ma " kang olèh panambang " an ".
~~ Tuladha :
1. mati + an = matèn.
2. gumagus + an. = gumagusan.
3. mulung + an = mulungan.
4. mutung + an = mutungan.
VII. RIMBAG WISÉSA " na "
TANDUK WANTAH :
--- Yaiku têmbung tanduk wantah olèh panambang " an ".
~~ Tuladha :
1. nrima + an = nriman.
2. nglali + an = nglalèn, lsp.
TÊGÊS-TÊGÊSÉ RIMBAG WISÉSA " na " :
1. KANG NGÊMU TÊGÊS PÊPÊTHAN :
~~ Tuladha :
a. jaranan têgêsé = pêpêthaning jaran.
b. gunungan têgêsé = pêpêthaning
gunung.
c. pasaran têgêsé = pêpêthaning pasar.
d. kalènan têgêsé = pêpêthaning kali.
2. KANG NGÊMU TÊGÊS PIRANTI :
~~ Tuladha :
a. saringan têgêsé = piranti nyaring.
b. kukusan têgêsé = piranti ngukus.
c. ayakan têgêsé = piranti ngayaki.
d. garisan têgêsé = piranti nggaris.
3. KANG NGÊMU TÊGÊS OLÈH-OLÈHANÉ :
~~ Tuladha :
a. bathikan têgêsé = olèh-olehé mbathik.
b. bludiran têgêsé = olèh-olèhé
mbludhir.
c. gawéan têgêsé = olèh-olèhé nggawé.
d. cukuran têgêsé = olèh-olèhé nyukur.
4. KANG NGÊMU TÊGÊS MANGSA :
~~ Tuladha :
a. cacaran têgêsé = mangsa cacar.
b. rêmbangan têgêsé = mangsa
rêmbang.
c. panénan têgêsé = mangsa panèn.
5. KANG NGÊMU TÊGÊS GAMPANG :
~~ Tuladha :
a. tugêlan têgêsé = gampang tugêl.
b. kalahan têgêsé = gampang kalah.
c. mutungan têgêsé = gampang
mutung.
d. matèn têgêsé = gampang mati.
6. KANG NGÊMU TÊGÊS PADHA DÉNÉ NGLAKONI :
~~ Tuladha :
a. salaman têgêsé = padha déné
nyalami.
b. bijigan têgêsé = padha déné mbijig.
c. guyon têgêsé. = padha déné ngguyu.
d. gojégan têgêsé = padha déné gojèg.
7. KANG NGÊMU TÊGÊS DOLANAN KAYA DÉNÉ :
~~ Tuladha :
a. pincangan têgêsé = kaya déné
pincang.
b. jaranan têgêsé = kaya déné jaran.
c. bison têgêsé = kaya déné wong bisu.
d. wutan têgêsé = kaya déné wong
wuta.
8. KANG NGÊMU TÊGÊS NGANGGO :
~~ Tuladha :
a. bêbêdan têgêsé = nganggo bêbêd.
b. kacamatan têgêsé = nganggo
kacamata.
c. klambèn têgêsé = nganggo
klambi.
d. sarungan têgêsé = nganggo
sarung.
9. KANG NGÊMU TÊGÊS NANGGAP :
~~ Tuladha :
a. wayangan têgêsé = nanggap wayang.
b. topèngan têgêsé = nanggap topèng.
c. rudadan têgêsé = nanggap rudad.
d. pênthulan têgêsé = nanggap pênthul.
10. KANG NGÊMU TÊGÊS TÊTIRONING LINGGANÉ :
~~ Tuladha :
a. omah-omahan têgêsé = têtironing
omah.
b. anak-anakan têgêsé = têtironing
anak.
c. wong-wongan têgêsé = têtironing
wong.
d. manuk-manukan têgêsé = têtironing
manuk.
11. KANG NGÊMU TÊGÊS AKÈH :
~~ Tuladha :
a. godhong-godhongan têgêsé =
godhongé akèh.
b. kembang-kembangan têgêsé =
kêmbangé akèh.
c. woh-wohan têgêsé= wohé akèh, lsp.
--- wjg ---
------> ana candhaké :
BAB : RIMBAG BAWA WACAKA
VIII. 14.
0 comments:
Post a Comment