Nggancaraké Têmbang :
Nggancaraké têmbang iku maksudé ukara têmbang didadèkaké ukara gancaran utawa ukara gunêm utawa wicara umumé.
Sarèhning ikêtaning ukara ( gatra ) têmbang iku wênang nganggo wêwaton Baliswara, manawa wong nggancaraké têmbang ora kêna mung tansah manut dhapukané ukara ( gatra ) têmbang mungguhing urut-urutaning têtêmbungan.
Ukara gancaran iku dhapukané kudu kaya ukara kang kanggo ana ing pagunêman.
Supaya ukara-ukara têmbang bisa dadi ukara lumrah ( ukara gancaran ), kudu ngèlingi ancêr-ancêr ing ngisor iki :
1.
--- Ukara kang ikêtané wêwaton baliswara kudu diudhari, sarta dhapukaning têmbung kudu diwalik.
2.
--- Têmbung-têmbung kawi yèn ana, dijarwakaké nganggo têmbung lumrah kang biasa kanggo gunêm ing pasrawungan.
3.
--- Yèn ana têmbungé garba utawa sandi, garbané diudhari.
4.
--- Samangsa pêrlu, kêna nyuda utawa ngimbuhi têmbung kanggo nglarasaké ukara supaya dadi ukara gancaran kang sipaté ora wagu.
Wondéné pada-padané, êndi sing kudu pada koma, titik, titik loro, pambuka, panutup, pada pitakon, pada pakon, kudu manut wêwaton pênganggoné pada ing ukara gancaran.
--- Tuladha :
1. Cara nggancaraké Têmbang Pangkur :
~~ Éman-éman para mudha.
~~ Lamun tanpa sastra kagunan sêpi.
~~ Nadyan darbé rupa bagus.
~~ Tur sugih busanarta.
~~ Nanging lamun tanpa sastra rai
samun.
~~ Sêkar têpus saupama.
~~ Amrêngangah nora wangi.
Dadiné gancarané mangkéné :
~~ Éman-éman manawa wong ênom nganti wuta ing sastra sarta sêpi ing kagunan.
Sênajan darbé rupa bagus tur sugih raja-brana, nanging yèn wuta ing sastra, rainé mêsthi kucêm.
Pêpindhané kaya kêmbang têpus kang warnané mrêngangah éndah, nanging gandané ora wangi.
2. Cara nggancarake Têmbang
Maskumambang :
a).
~~ Gêrêng-gêrêng Gathutkaca
sru anangis.
~~ Sambaté mlas arsa.
~~ Luhnya marawayan mili.
~~ Gung tinamêng astanira.
b).
~~ Daringakan mulat nganan mulat
ngèring.
~~ Ngulati arinya.
~~ Kang wus kêlêm jroning warih.
~~ Sakêdhap-sakêdhap guritna.
c).
~~ Gogoh-gogoh tanapi slulup ing warih.
~~ Sarwi gung udrasa.
~~ Sêsambatira ngrêrintih.
~~ Dhuh-dhuh adhuh ariningwang.
Dadiné gancaran mangkéné :
~~ Gathutkaca nangis gêrêng-gêrêng, sambatipun mêmêlas.
Luhipun mili dléwéran tansah dipun tamèngi sarana tanganipun.
Lingak-linguk nolèh ngiwa-nêngên, madosi adhinipun ingkang sampun kumêlêm toya.
Sakêdhap-sakêdhap gogoh-gogoh kaliyan slulup sarwi nangis, sêsambatipun adhuh adhuh adhiku.
Pêpèngêt :
Aja duwé pangira manawa éndahing Kasusastran kang sinawung têmbang wis cukup samangsa wis nglungguhi wêwaton ing ndhuwur mau.
Bisané wong ngarang têmbang krasa éndah kudu bisa ndunungaké ing rasa.
--- wjg ---
----> ana candhaké :
BAB : TEMBUNG KAWI ING
TEMBANG XI. 9. A. 8.
0 comments:
Post a Comment