XI. No. 3. A. 2. KASUSASTRAN JAWI ( BAB : BASA LUMARAH LAN BASA ÉNDAH )

 Kasusastran Jawi  3 :

Basa Lumrah lan Basa Éndah :

     Gagasan utawa cipta-ripta kang dilairaké sarana basa ( dudu kang kawêdharaké sarana sasmita ), iku ana kang cara mêdharaké nganggo basa kang lumrah, waton wong sing krungu utawa sing maca bisa ngêrti marang maksudé kang diwêdharaké, ana uga kang carané nglairaké kanthi basa kang apik, yaiku basa kang èdi-pèni utawa basa kang ngêmu kaéndahan.

     Basa kang ngêmu kaéndahan iku, bisa diarani basa kang ngêmu kasusastran.

     Coba pêrmanakaké tuladha gunêm kang nganggo Basa Lumrah sarta kang nganggo Basa Éndah ing ngisor iki :

--- Basa Lumrah = BL.

--- Basa Éndah   = BÉ.

1.1. BL  =  Wiwit isih cilik, aku urip ora 

                   kêpénak, kêrêp nêmu cilaka.

1.2. BÉ  =  Wiwit cilik mula, uripku tansah 

                   kêtula-tula kêtali.

2.1. BL =  Kêkarêpan kang ora bêcik, yèn

                 ora dipêpêr bisa nênuntun 

                 marang kacilakan.

2.2. BÉ = Sêdya ala, yèn dèn umbar bisa 

                 mbabar dadi rubéda kang 

                 ngrêribêdi.

3.1.  BL  =  Kandhamu iku rak marakaké 

                   tuwuhé kêkarêpan ala.

3.2.  BÉ  =  Kandhamu mangkono iku rak 

                   nggêgalak racak  nênangi 

                   kêmrêki.

4.1.  BL  =  Aku saiki wis tuwa, umurku wis 

                   kliwat adoh saka sêtêngah 

                   tuwuh.

4.2.  BÉ  =  Aku saiki wis tuwa, mungguha 

                   Srêngéngé wis adoh saka 

                   plêthèké, cêdhak marang 

                   surupé.

5.1.  BL  =  Guru iku kudu duwé watak 

                   sabar, sugih pangapura.

5.2.  BÉ  =  Guru iku kudu darbé watak 

                    sabar, momot mêngku lir 

                    pratala, jêmbar lir samodra.

6.1.  BL  = Ora ana sabab apa-apa, 

                  dumadakan Pak Guru kok duka.

6.2. BÉ  =  Ora ana udan, ora ana angin, 

                   Pak Guru kok duka dadakan.

7.1. BL  =  Wataké Parto iku yèn wis 

                   mbrêngkunung ora kêna diêluk                     yèn kêbênêr gampang, 

                  dipréntah apa baé mêsthi 

                  tumandang.

7.2. BÉ  =  Wataké Parto iku, pêpindhané 

                   yèn kaku kaya alu, yèn lêmês 

                   kêna ginawé tali.

8.1.  BL  =  Ora ngira babar pisan manawa 

                    rêmbugé dhèwèké bakal 

                    molah-malih.

8.2.  BÉ  =  Ora nyana ora ndhimpé 

                    manawa rêmbugé dhèwèké 

                    méncla-ménclé, ésuk dhêlé, 

                    soré témpé.

9.1.  BL  =  Dhèwèké pancèn wis ora kêna 

                   dikandhani, atiné ora pasah ing

                   pitutur, ora lumèr ing têmbung 

                   manis.

9.2.  BÉ  =  Dhèwèké wis ora luntur déning

                    pitutur, ora mêndha déning 

                    têmbung manohara/manuhara.

10.1.  BL  =  Kowé kok wêdi, iku apa ta 

                     sababé ?

10.2.  BÉ  =  Wêdi-wêdi, apa kang dadi 

                      wadimu ?

                   --- wjg ---

-----> ana candhaké : 

        BAB : BASA KANG KANGGO

        ING KASUSASTRAN XI. 4. A. 3.