Têmbung Éntar :
Têgêsé Éntar yaiku :
1. Bablas, lunga, mangkat.---> kêparêng
kawula méntar sapunika Gusti ?
2. Silihan.
Têmbung éntar : têmbung silihan.
Manut têgêsé éntar : têgês kang ora saluguné yèn cara Basa Indonesia sinêbut " kiasan " .
Katrangan :
Têmbung kêthul, iku kang trêp kanggo ngandharaké sipating gêgaman ( gunting, péso, pêdhang, bêndho, lsp ).
Yèn ana têmbung kêthul sing ora atêgês sipating gêgaman, iku diarani nyilih.
Tuladha :
--- Wah sêjatiné aku kêpèngin nyinau Basa éndah, tapi rumasa atiku kêthul, mula mung bisa ngrungokaké éndahé sarana pangrungonku.
Ati dianggêp kaya déné gaman duwé sipat kang kêthul.
Têmbung mau atêgês nyilih gêgaman, kanggo nggathukaké sipating ati.
Ati kêthul : ati kang ora lantip, ati kang wêlu, ati kang ora pasah ditamakaké nggagas ngèlmu utawa kawruh.
Kanggo gunêm sabên dinané biasané ati kêthul iku padha karo bodho, ndablêg.
Ringkêsané têmbung kang isi surasa ora mung sawantahé utawa ora saluguné diarani têmbung éntar.
Tuladha Têmbung Éntar liyané :
1. Lobok atiné -----> sabar, ora gampang
muring.
2. Dawa tangané -----> climut, sênêng
njupuk darbèké liyan.
3. Jêmbar sêgarané ----> sugih
pangapura.
4. Lunyu ilaté -----> gunêmé méncla-
ménclé.
5. Tipis lambéné ----> sênêng nyatur,
sênêng mêmisuh.
6. Ènthèng tangané ----> cêngkiling,
sênêng milara.
7. Gêdhé sirahé -----> umuk, ambêk
cubriya-kibir.
8. Landhêp pèné ----> sênêng mèngêti
luputé bawahané.
9. Ngatonaké siyungé ---> nuduhaké
panguwasané, kêkêndêlané.
10. Udan tangis ----> akèh wong nangis.
11. Nggêdhèkaké puluk ----> mêntingaké
mangan, ora prihatin.
12. Kêlépétan ala ----> katut mèlu ala.
13. Nggugah susah ----> marakaké susah.
14. Kawruhé jêmbar ----> ilmuné akeh.
15. Manis èsêmé ----> ngrêsêpaké, gawé
kényut.
16. Mogèl ilaté ----> mêmangan akèh
sarwa énak.
17. Pinggêting ati ----> sêriking ati.
18. Mbalang liring ----> nglirik.
19. Kawruhé matêng ------> sêmpurna.
20. Mbukak wadi ----> ngandhakaké wadi.
21. Ngabangaké kuping ---> gawé nêpsu.
22. Métani luputing liyan ---> nggolèki.
23. Ora kuwat payung ----> ora kuwat
drajat.
24. Mbuwang tilas ---> nutupi alané.
25. Ngrabèkaké sikut ----> sénggolan
( ing pasar, tontonan ).
26. Panèn mata pailan gulu ---> wêruh ora
bisa mèlu ngrasakaké.
27. Padhang mripaté, pêtêng atiné --->
lairé sênêng, batiné ora sênêng.
28. Ngêndhalèni hawa napsu --->
mêpêr/nyêgah kêkarêpan.
29. Kuwat drajat ---> bisa dadi wong
gêdhé.
30. Kalis ing lêlara ---> ora kêtaman.
31. Têmbungé pêdhês ---> têmbungé
gawé sêrik.
32. Papan kang kiwa ---> papan ora
adhakan.
33. Adus kringêt ---> nyambut gawé
abot/ngaya.
34. Ngêtog karosan/ngêpuh kringêt --->
mêmpêng.
35.Wêdi wirang, wani mati ---> milih mati
tinimbang wirang/isin.
36. Nandur kabêcikan/ndhêdhêr
kautaman -----> nggawé.
37. Adu wulêding kulit --->
unggul-unggulan.
38. Ora ngrêngga prajané ----> ora njaga
awaké supaya kajèn.
39. Ora katon dhadhané ---> ora wani adu
arêp.
40. Nggilut kawruh ---> ngudi marang
kawruh.
41. Dhèwèké dadi murid kang katêngên
---> diasihi.
42. Cagak lèk ----> supaya bêtah mêlèk
43. Omongé ora cêtha bongkot-pucuké
----> ora cêtha urutané.
44. Wuduné durung matêng ----> durung
gampang mêcah.
45. Tumiba sangsara ----> nêmahi.
Têmbung éntar kang sinawung têmbang :
Sêkar Sinom :
1.
--- Rêmbêsing madu sudana.
--- Dharahing handana warih.
--- Wijiling amara tapa.
--- Iku akèh kang ngarani.
--- Amung turasing aji.
--- Yèn dudu turasing ratu.
--- Tan kêna sinêbuta.
--- Têrahing kusuma adi.
--- Satêrusé kaya kang kasêbut ngarsa.
2.
--- Jatiné nora mangkana.
--- Têrahing kusuma adi.
--- Wong kang arum gandanira.
--- Liré kang misuwur bêcik.
--- Rêmbêsing madu kaki.
--- Kang sabdané manis-arum.
--- Nor-raga manuhara.
--- Dharahing handana warih.
--- Iya iku wong kang ambêk paramarta.
3.
--- Wijiling wong mara tapa.
--- Iku wong sabar ing budi.
--- Kang wus sêpên napsu-hawa.
--- Lah iku anggonên kaki.
--- Nadyan sutèng narpati.
--- Yèn nora mangkono mau.
--- Iya dudu kusuma.
--- Kusumaa amung lamis.
--- Jaba baé ing jêroné kumprung kompra.
--- wjg ---
---> ana candhaké:
BAB PARIBASAN XI. 17. B. 7.
0 comments:
Post a Comment