Suluk :
Suluk iku kalêbu dasanama saka têmbung lêlagon, kidung, utawa têmbang.
Suluk iku ana wêrna loro yaiku :
1. Suluk ing ngèlmu gaib.
2. Suluk ing Sêni Padhalangan.
--- Katrangan :
1.Suluk ing ngèlmu gaib :
--- Suluk kasêbut lumrahé sinawung ing tembang Macapat, kang isi piwulang ngèlmu gaib, kang uga diarani ngelmu tuwa.
~~~ Tuladha :
I. Sêkar Macapat Maskumambang :
--- Batur tukon lamun nrima mêsthi dadi.
--- Ing kamardikannya.
--- Nadyan wong mardika yêkti.
--- Yen loba dadi kawula.
( Majalah Tasawuf Islam 25 Juli 1938 ).
~~~ Maksudé :
Wong kang ngawula marang kadonyan ( kasêngsêm marang kadonyan, dadi batur tukoné kadonyan ), iku atiné ora mardika, tansah kêrèh marang kadonyan, amarga kêpèngin tansah wuwuh-wuwuh kadonyané ( kasugihané ).
Wong kang nduwèni sipat kaya mangkono iku, bisa mardika lamun ora kêrèh marang kadonyané, sarana bisa ngêndhalèni hawa-napsuné, utawa duwé rasa panarima, ora têrus ngangsa-angsa ngumbar harda-kamurkané.
Kosok-baliné wong wis ora kêrèh ing kadonyan ( mardika ), bisa dadi batur-tukoné kadonyan manawa wong mau ora bisa mêpêr ubaling hawa-napsuné.
II. Sêkar Macapat Mijil :
1.
--- Sagung pangkat kang sira alami.
--- Aywa sira raos.
--- Yèku apan warana jatiné.
--- Marma singkirna ywa sira pikir.
--- Têrusa lumaris.
--- Nyênyandhang pitulung.
2.
--- Samangsané sira sinung luwih.
--- Sing janma kinaot.
--- Poma aywa kasêngsêm dèn anggé.
--- Nadyan katon solan-salin warni.
--- Singkirana kaki.
--- Ywa nganti kalimput.
( Majalah Tasawuf Islam 25-10-1937 ).
~~~ Maksudé :
Aja bangêt-bangêt kasêngsêm marang kamulyaning kadonyan kang tumiba marang kowé.
Yen nganti mangkono kamulyan kang kotampa iku malah dadi warananing *) uripmu, nutupi lakumu kang tumuju marang kasampurnan.
Sênajan uripmu wus nêmu kamulyan, bêcik terusa tansah nênuwun marang kang Maha Kawasa, supaya bisa tinarbuka atimu kang tumuju marang kasampurnaning pati.
*) warana = aling-aling, tutup.
Manawa kowé tinitah luwih, tinimbang sapadhaning manungsa aja sêngsêm marang kaluwihan kang kotampa iku, sênajan kaluwihan iku bangêt éndahé lan ora mbosêni.
Singkirana aja nganti kowé kasinungan watak kaya mangkono, supaya ora gawé pêtênging atimu, anggoné arêp nuju marang kasampurnan.
Sampurna ing alam padhang, lan sampurna ing alam langgêng.
2. Suluk Ing Ngèlmu
Sêni Padhalangan:
Suluk ing ngèlmu Padhalangan, iku lêlagoning Dhalang ing sadurungé wiwit nyritakaké apa-apa, utawa sadurungé nggunêmaké wayang.
Kang kanggo lêlagon utawa suluk iku lumrahé têmbang Gêdhé utawa têmbang Cilik ( Macapat ).
Sênajan têmbang kasêbut jênêngé padha, nanging olehé nglagokaké ora padha karo têmbang kang kanggo mbawani Gêndhing utawa ditêmbangaké manut aturan kang wis gumathok.
Amarga suluk ing Sêni Padhalangan uga nduwèni anggêr-anggêr kang wis tinamtu ( gaya Solo utawa gaya Jogja ).
Suluking Dhalang iku lumrahé runtut utawa cundhuk karo bab kang arêp dicritakaké.
Mulané sabên arêp ganti bab kang dicritakaké, Dhalang mêsthi suluk utawa leylagon luwih dhisik.
Suluk uga digunakaké kanggo ngabani marang niyaga lamun ganti pathêt, kang diarani pathêtan.
Tuladhé kayata jêjêr ing Ngastina, sadurungé nggunêmaké wayang, suluk kang isi candraning kraton Ngastina.
Uga lamun arêp ana tamu, utawa rasa susah, kagèt sajroning gunêm, munduring nayaka praja saka paséwakan Dhalang uga suluk.
Ing ngisor iki tuladha sawêtara suluking Dhalang kanthi titi-larasé :
I. Suluk Pathêt Nem Sléndro Jêjêran Sêpisanan :
3 3 3 3 3 23
Lêng lêng ram ya ning kang
235 5 5 5 5 35 6532
sa sang ka ku mê nyar O....
6 6 6 6 6 6¹ 65
mang rèng ga rum ing pu ri
²¹²¹6 32 2 2 2 2 12
O... mang kin tan pa si ring
3 56 3 5 3 2 235
ha lêp ning kang u mah mas
235 2 2 2 21 ⒍⒌ ⒍
lir... mu rub ing la ngit O
12 2 2 2 2 12
tê kan sar wa ma nik
121⒍⒌⒊
O........
2 2 2 2 2 12
Ta wing nya si na wung
6¹65 ²¹²¹6 32 2 2
O.... O.... sa sat sê
2 2 2 12 3 56 2
kar su nu ji ung gwan Ba
2 2 1⒍ 12 3 56 3
no wa ti O... ywa na mrêm
5 3 2 235 235 2 2
ma lê ngên lan Na ta Dur
2 2 21⒍⒌ ⒍ 12 2 2
yu da na O lan Na ta
2 2 2 12 121⒍⒌⒊
Dur yu da na O......
II. Têmbang Gêdhé Girisa pathêt nêm Sléndro :
6 ²¹² 6 5 5 5 5 5 5
O... O... Dé né u ta ma né Na
3 3 3 3 3 3 3 35 6
ta bèr bu di ba wa lêk sa na
²¹65356 2 2 2 2 2 2 2
O.... li ré bèr bu di mang ka
1 ⒍ 536 3 3 3 3 3 3
na O... li la lê ga wa ing
3 5 6 ²¹65356 2 2 2 driya O........ ang gung dèn
2 2 2 2 1 2 3 356
nya pa ring da na ang gê
3 5 5 5 5 3 2 235
gan jar sa ben di na lir...
235 2 2 2 2 2 1⒍⒌
é.... kang ba wa lêk sa na
⒍ 1 2 2 2 2 2 2
O.... a nê têp i pa ngan
2 1 2 121⒍⒌⒊
di ka O........
III. Ada-ada Astakuswala Alit Sl.6 :
6 6 6 6 6 6 6
Mun dur Rêk ya na pa tih
6¹² ² ² ² ² ² ²
un dhang ing pra wa dya sa
² ² ²³⁵ ² 6 6 6
mi sa né ga um yung ram
6 6 6 6 6 56 mya swa ra ning ben dhé
5 6 6 5 5 5 6 bè ri gu bar gur nang
556532 2 6¹² ² ² kla wan puk sur tam
² ² ² ² ² ² ² bur myang su ling pa pan jèn
² ³ ⁵ ³ ² 6 6 6 6
da lu dag bên dhé ra mi
6 6 6 6 6 6
mi wah ka kan dha war
6 6 5 6 5 5 5
na war na pin dha ja
5 5 6 5 3 2 35321⒍
la di an O.......
5 5 5 5 6 5 32
as ri ka wur yan.
IV. Ada-ada Mataram Agêng /Têmbang Gêdhé Salyaini Sl. 6 :
6 6 6 6 6 6 5
Én jing bi dhal gu mu ruh
² ³ ¹ ¹ ¹ ¹ ¹ 6 5
sa king sa jro ning pra ja
5 3 2 1 1 1 1 1 1
gung ing kang ba la kus wa
2 2 2 2 3 5 6
a bra bu sa na ni ra
6 6 6 6 6 6 5
lir sur ya wê dal i ra
² ³ ¹ ¹ ¹ ¹ ¹ 6 5
sa king ing ja la ni di
5 3 2 1 1 1 1 1
ar sa ma dhang i ja
1 2 2 2 2 2
gad dhuk mu ngup mu ngup
2 ...1 2 1 ⒍ ⒍ ⒍
a nèng a nèng pu cuk
⒍ ⒍ ⒍ 321⒍⒌
ing wu kir O.........
Tuladha-tuladha Suluk iku mau namung dhasar conto sawêtara.
Pathêting Suluk iku manut wêktuné ana warna têlu kayata :
1. Wiwit jejer jam 21.00 - 00.00 Pathêt 6.
2. Jam 00.00 - 03.00 Pathêt 9
3. Jam 03.09 - 05.00 Pathêt Manyura.
Tuladha Suluk ing Pathêt 9 :
2 2 2 2 2 2
Sang sa ya da lu a
2 2 2 2 2 2
ra ras ab yor kang lin
2 2 2 2 2 1 1
tang ku mê dhap ti ti
1 1 1 1 1 ⒍1
so nya tê ngah wê ngi
2 2 2 2 2 2
lu mrang gan da ning pus
2 2 2 3 5 5 5
pi ta ka rêng gya
5 5 5 5 3 5
ning pu dya ni ra
¹ ² 2 2 2 2 2
O.... Sang Dwi ja wa ra
2 2 1 ⒍ 2 1 1
brê ngê ngêng lir swa
1 1 1 1 1 ⒍ 1
ra ning ma du brang ta
2 1 ⒍ ⒌ 2 1 2 ⒍
O....... Ma nung sung sa
1 ⒍ 1 ⒍ ⑤
ri ning kêm bang.
II. Ada-ada ing Pathet 9 :
¹ ¹ ¹ ¹ ¹ ¹ ¹
Ra sêk sa kru ra ka gi
¹ ¹ 6 ¹ 6 6 6
ri gi ri gêng nya lir
6 6 5 3 56¹ ¹ ¹
pra ba ta a bang ka
¹ ¹ 6 ¹ 6 6 6
ka wê la gar ma ngu
6 6 6 5 3 5 5
wuh ing mung suh a min
5 5 3 5 2 1 1 1
ta la wan Ang gro sru
1 1 1 1 1 2 2
ma si nga nab da ka dya
2 2 2 2 2 2 1
éng gal jun ma nu bruk
⒍ 1
a O.....
III. Ada-ada Sanga Jugag :
1 1 1 1 1 1 Tan dya ba la Pan dha
1 1 2 2 2 wa mbyuk gu mu lung
2 2 1 2 1 ⒍
ma ngung sir ring Sa
⒍ ⒍ ⒍ ⒍ 1
ta Ku ra wa O....
Tuladha Suluk Pathet Manyura :
I. Pathet Manyura Wantah :
3 3 3 3 3 3
Mèh ra hi na sê mu
3 3 3 3 3
bang Hyang A ru na
3 3 3 2 3 2 2
ka di né tra ning
2 2 2 1 2 3
ang ga ra puh sab
3 3 3 3 3 3
da ning ku ki la ring
3 5 6 6 6 6 6 6
ka ni ga ra sa ki
5 6 ² ³ 3 3 3
têr O.... ki ni dung
3 3 2 2 1 3 2 2
an ing kung lir wu
2 2 2 2 2 12
wus ing pi ni pan ca
3 21 ⒍ 1 1 1 1 O....... sa pê tok ing
1 1 1 ⒍1 2 1⒍⒌⒊
a yam wa na O......
II. Ada-ada Jugag Manyura :
2 2 2 2 2 2 2
Bu ta ta ta ga ti wi
2 2 2 2 2 2 2
sa ya ind ri yak sa sa
2 2 2 2 2 2
. ra ma ru ta ba na
2 2 3 3 3 3
mar ga sa mi ra na
2 1 1 1 1 1
gu li ngan wil wa ra
1 2
yang O......
III. Ada-ada Jangkêp Manyura :
Kanggo nyuluki nalika Radèn Wêrkudara arêp lumaksana.
3 5 6 6 6 6 6 6
Ma ngan jur la ku ning
6 ¹ 6 6 ² ² ² ² ² a ngin gun tur a gra ning
² ² ³ ³ ³ ³ ³
ar ga go ra gur ni ta
³ ³ ³ ³ ² ³ ² ¹
ka gi ri gi ri o rêg
¹ ¹ ¹ ¹ ¹ ¹ bu mi pra kam pi ta
¹ 6 5 3 5 6
pra ta la ma ngam bak
6 6 ³ ⁵ ² ² ² am bak u dan drês wor
² ¹ 6 6 5 3 2 2 2
lé sus ka dya pi nu
2 3 3 3 3 3
sus gu mu ruh ma wa
3 2 3 2 1 1 1
lik an sin dhung ri wut
1 1 1 1 2 2
ma gên tur an ko mo
2 2 2 2 2 2
pak ma wê tu gê lap
2 2 2 2 2 3 5 6
sè tu sè tu ban da la ya
2.
O.......
( Banjur Sampak Manyura ).
IV. Pathêt Manyura Jugag :
1 1 1 1 1 1
Bre ma ra rèh ma ngus
1 1 1 1 1 1
wa a mung am brê ngêng
1 3 2 2 2 2 2
ngêng ka di ka ru na
2 2 2 1 2 321⒍
ning kas wa sih O.....
1 1 1 1 1 1 1
a nèng mar ga a lê la
⒍ 1 2 1⒍ ⒌⒊
ku .O.........
--- wjg ---
----> ana candhaké :
BAB : PRALAMBANG XI. 32. B. 22.
Katrangan Titi-laras Suluk :
² ---> manis dhuwur
⒌---> lima ngisor / êndhèp
⑥ ---> gong
2 ---> madya.
0 comments:
Post a Comment