Thursday, December 31, 2020
V. No. 1. KAWRUH JAWA ( ARANING ANAK ; UWONG ; SĂBUTAN ; SĂDULUR ; KĂWAN ; UWOH ; UWIT ; GODHONG ; KĂMBANG ; PĂNTIL ; WIJI ; PAPAN ; PAGAWĂYAN )
Kawruh Jawa :
1.1. Araning Anak Uwong :
1. Ontang-anting ---> anak 1 lanang
2. Unting-unting ---> anak 1 wadon
3. UgĂȘr-ugĂȘr lawang ---> anak loro
lanang kabĂšh
4. KĂȘmbang sĂȘpasang ---> anak loro
wadon kabĂšh
5. Cukit/cukil dulit ---> anak 3 lanang
kabĂšh
6. Gotong mayit ---> 3 wadon kabĂšh
7. Saramba ---> anak 4 lanang kabĂšh
8. Sarimpi ---> anaj 4 wadon kabĂšh
9. Pandhawa ---> anak 5 lanang kabĂšh
10. PĂȘndhawi/Pancagati ---> anak 5
wadon kabĂšh
11. KĂȘdhana-kĂȘdhini ---> anak 2 lanang,
wadon
12. KĂȘdhini-kĂȘdhana ---> anak loro
wadon, lanang
13. Pancuran kapit sĂȘndhang ---> anak 3
wadon, lanang, wadon
14. SĂȘndhang kapit pancuran ---> anak 3
lanang, wadon, lanang
15. KĂ©blat papat ---> anak 4 lanang,
wadon, lanang wadon
16. SĂȘpasar ---> 5 lanang, wadon
17. Ipil-ipil/Pipilan ---> anak 5 lanang 1
18. Padangan ---> anak 5 wadon 1
19. Pandhawa nyandhangi ---> 6
wadon 1 waruju
20. KĂȘmbar dhampit ---> anak 2 lanang
wadon lair barĂȘng
21. KĂȘmbar ---> anak luwih saka 1 lair
barĂȘng lanang wadon, lanang kabĂšh,
wadon kabĂšh
22. GrandhĂšl ---> anak pirang-pirang
sing waruju wadon utawa suwaliké
23. GĂ©ndhong ---> anak lanang pirang-
pirang sing tĂȘngah wadon
24. Pathok ---> anak wadong pirang-
pirang, sing tĂȘngah lanang
25. Sumarak ---> anak pirang-pirang,
sing lanang luwih akĂšh
26. Gilir kacang ---> anak pirang-pirang,
gilir lanang wadon
27. Dhampit ---> kĂȘmbar lanang wadon
28. Gondhang kasih ---> anak loro siji
bulĂ© siji irĂȘng
29. Kalung usus ---> anak lair kagubĂȘd
usus
30. Lumpat kidang ---> anak pirang-
pirang ora giliran lanang wadon
31. Anggana ---> anak pirang-pirang urip
siji
32. PĂȘmbarĂȘp ---> anak nomer 1
33. Panggulu ---> anak nomer 2
34. Pandhadha ---> anak nomet 3
35. SumĂšndhi ---> kakang wuragil
36. Waruju ---> wuragil
37. PanĂȘnggak ---> anak kabĂšh 5, sing
nomĂȘr 2
38. PanĂȘngah ---> anak
kabĂšh 5, sing nomĂȘr 3
39. Julung Caplok ---> bocah lair
barĂȘng surup srĂȘngĂ©ngĂ©
40. Julung KĂȘmbang ---> bocah lair,
barĂȘng plĂȘthĂšking srĂȘngĂ©ngĂ©
41. Julung Sarab ---> bocah lair
ngarĂȘpakĂ© surup srĂȘngĂ©ngĂ©
42. Julung Sungsang ---> bocah lair
wayah bĂȘdhug awan
43. JĂȘmpina ---> bocah lair durung
wanciné
44. Margana ---> bocah lair pinuju ibuné
lĂȘlungan
45. Wahana ---> bocah lair pinuju ibuné
ing pasamuan
46. Wuyungan ---> bocah lair pinuju ana
pĂȘrang/gĂšgĂšran
47. Konduran ---> bocah lair, ibuné séda
48. Thok-thing ---> bocah lair sirahé cilik
49. Sumala ---> bocah lair cacat saka jĂȘro
50. Sungsang ---> bocah lair sikilé dhisik
51. Yatim ---> bocah lair, mung mĂȘnangi
bapaké
52. Lola ---> bocah ora duwé rama biyung
-- wjg --
1.2. AranĂ© SĂȘbutan Turun :
A : Urut Mudhun :
1. Anak --- = êŠČꊀêŠ꧀
2. Putu --- = ꊄꦸêŠ ꦸ
3. Buyut --- = ꊧꦸêŠȘꦸêŠ ꧀
4. Canggah --- = êŠꦁêŠꦃ
5. WarĂšng --- = êŠźêŠ«ꦺꦁ
6. UdhĂȘg-UdhĂȘg --- = êŠČꦸêŠꦼêŠ꧀êŠČꦸêŠꦼêŠ꧀
7. Gatung siwur --- = êŠêŠ€꧀êŠ ꦸꦁꊱꦶêŠźꦸꦂ
8. Gropak sĂ©nthĂ© --- = êŠꦿꦺꦴꊄêŠ꧀ꊱꦺꊀ꧀êŠꦺ
9. DĂȘbog bosok --- =
êŠąꦼꊧꦺꦴêŠ꧀ꊧꦺꦴꊱꦺꦴêŠ꧀
10. Galih asĂȘm --- = êŠêŠꦶꦃêŠČꊱꦼꊩ꧀
11. Gropak waton --- = êŠꦿꦺꦴꊄêŠ꧀êŠźêŠ ꦺꦴꊀ꧀
12. CĂȘndhĂȘng --- = êŠꦼꊀ꧀êŠꦼꦁ
13. GiyĂȘng --- = êŠꦶêŠȘꦼꦁ
14. CumplĂȘ --- = êŠꦸꊩ꧀ꊄ꧀êŠꦼ
15. AmplĂȘng --- = êŠČꊩ꧀ꊄ꧀êŠꦼꦁ
16. MĂȘnyaman --- = ꊩꦼêŠêŠ©êŠ€꧀
17. MĂȘnya-mĂȘnya --- = ꊩꦼêŠêŠ©ꦼêŠ
18. Trah-tumĂȘrah --- = êŠ ꦿꦃêŠ ꦸꊩꦼꊫꦃ
-- wjg --
B. Urut Munggah :
1. Trah-tumĂȘrah --- = êŠ ꦿꦃêŠ ꦸꊩꦼꊫꦃ
2. MĂȘnya-mĂȘnya --- = ꊩꦼêŠêŠ©ꦼêŠ
3. MĂȘnyaman --- = ꊩꦼêŠêŠ©êŠ€꧀
4. AmplĂȘng --- = êŠČꊩ꧀ꊄ꧀êŠꦼꦁ
5. CumplĂȘ --- = êŠꦸꊩ꧀êŠꦼ
6. GiyĂȘng --- = êŠꦶêŠȘꦼꦁ
7. CĂȘndhĂȘng --- = êŠꦼꊀ꧀êŠꦼꦁ
8. Gropak waton --- = êŠꦿꦺꦴꊄêŠ꧀êŠźêŠ ꦺꦴꊀ꧀
9. Galih asĂȘm --- = êŠêŠꦶꦃêŠČꊱꦼꊩ꧀
10. DĂȘbog bosok --- =
êŠąꦼꊧꦺꦴêŠ꧀ꊧꦺꦴꊱꦺꦴêŠ꧀
11. Gropak sĂ©nthĂ© --- = êŠꦿꦺꦴꊄêŠ꧀ꊱꦺꊀ꧀êŠꦺ
12. Gantung suwur --- = êŠêŠ€꧀êŠ ꦸꦁꊱꦶêŠźꦸꦂ
13. UdhĂȘg-UdhĂȘg --- = êŠꦸêŠꦼêŠ꧀êŠČꦸêŠꦼêŠ꧀
14. WarĂšng --- = êŠźêŠ«ꦺꦁ
15. Canggah --- = êŠꦁêŠꦃ
16. Buyut --- = ꊧꦸêŠȘꦸêŠ ꧀
17. Ămbah --- = êŠČꦼꊩ꧀ꊧꦃ
18. Rama-Biyung --- = ꊫꊩꊧꦶêŠȘꦸꦁ
19. Anak --- = êŠČꊀêŠ꧀
-- wjg --
1.3. AranĂ© SĂȘbutan Uwong :
1. Jaka ---> bocah lanang déwasa
durung rabi
2. Jaka lara ---> bojo kawitan
3. Jaka jĂȘbug ---> jaka tuwa
4. Dhudha ---> wong lanang wis ora
duwé bojo
5. Dhudha kĂȘmbang ---> dhudha ĂȘnom
ora duwé anak
6. Dhudha kawuk ---> dhudha tuwa
7. Dhudha bangsong ---> dhudha mlarat
anaké akÚh
8. Dhudha kalung ---> dhudha duwé
anak wadon bisa ngopĂšni
9. Kaki-kaki ---> wong lanang tuwa
bangĂȘt
10. Prawan ---> bocah wadon déwasa
durung rabi
11. Prawan sunthi ---> prawan kĂȘncur
12. Prawan gĂȘndor ---> prawan kasĂšp
13. Randha ---> wong wadon wis ora
duwé bojo
14. Randha tanggung ---> randha ĂȘnom
15. Randha kĂȘmbang/wulanjar
---> randha ĂȘnom durung duwĂ© anak
16. Randha kisi ---> randha duwé anak
lanang
17. Randha kasihan ---> randha mlarat
anaké akÚh
18. Randha kĂšringan ---> randha sugih
19. Nini-nini ---> wong wadon tuwa
bangĂȘt
20. Nyai/Nyi ---> wong wadon sing diajĂšni
-- wjg --
1.4. PrĂȘnahĂ© SĂȘdulur :
1. Anak angkat ---> bocah liya sing
diakoni anak
2. Anak kuwalon ---> anak gawané bojo
3. Anak mantu ---> bojoné anak
4. Bapak/Ibu angkat ---> wong liya sing
ngakoni anak
5. Bapak kuwalon ---> bapak sambungan
6. Bésan ---> wong tuwané bapak/ibu
7. Budhé/bupuh/uwa ---> mbakyuné
bapak/ibu
8. Bulik/bibi ---> adhiné bapak/ibu
9. Ibu kuwalon ---> ibu sambungan
10. IpĂ© ---> sĂȘdulurĂ© bojo
11. KĂȘponakan ---> anakĂ© sĂȘdulur tuwa
12. Maratuwa ---> wong tuwané bojo
12. Misanan ---> sĂȘdulur tunggal ĂȘmbah
13. Mindhoan ---> sĂȘdulur tunggal buyut
15. Pakdhé ---> kakangé bapak/ibu
16. Paklik/paman ---> adhiné bapak
17. Plunan ---> anakĂ© sĂȘdulur ĂȘnom
18. Putu ---> anaké anak
19. Putu kĂȘponakan ---> anakĂ© kĂȘponakan
20. Sadulur ---> tunggal bapak ibu
21. Sadulur asu ---> sadulur tunggal ibu
séjé bapak
22. Sadulur kuwalon ---> sadulur séjé
bapak tunggal ibu
23. Tunggal banyu ---> sadulur
tunggal guru
24. Tunggal wĂȘlad ---> sadulur tunggal
bapak ibu
-- wjg --
2.1. Arane Anak KĂ©wan :
1. Anak ampal ---> ĂȘmbung
2. Anak angrang ---> kroto
3. Anak asu ---> kirik
4. Anak ayam ---> kuthuk
5. Anak babi ---> gĂȘmbluk/gĂȘmblak
6. Anak bandĂȘng ---> nĂšnĂšr
7. Anak banthĂšng ---> warĂšng
8. Anak banyak ---> blĂȘngur
9. Anak baya ---> rété/krété
10. Anak bĂšbĂšk ---> mĂȘri
11. Anak bĂȘthik ---> mĂšntĂšr
12. Anak blanak ---> sĂȘndha
13. Anak brati ---> tongki
14. Anak budhĂȘng ---> kowĂ©
15. Anak bulus ---> kĂȘthul
16. Anak cacing ---> lur
17. Anak cecak ---> sawiyah
18. Anak celeng ---> gĂȘnjik
19. Anak coro ---> mĂšndhĂšt
20. Anak dara ---> piyik
21. Anak dhorang ---> tampĂšr
22. Anak ĂȘmprit ---> indhil
23. Anak gagak ---> ĂȘngkak
24. Anak gaah ---> blĂȘdug
25. Anak gangsir ---> clondho
26. Anak garangan ---> rasé
27. Anak garĂšngpung ---> drungkuk
28. Anak gĂȘmak ---> drigul
29. Anak glathik ---> cĂȘcrĂȘkan
30. Anak gundhik ---> laron + rayap
31. Anak iwak ---> béyong
32. Anak jangkrik ---> gĂȘndholo
33. Anak jaran ---> bĂȘlo
34. Anak kadhal ---> tobil
35. Anak kakap ---> caplĂšk
36. Anak kalajengking ---> kĂȘtupa
37. Anak kancil ---> kĂȘnthi
38. Anak kĂȘbo ---> gudĂšl
39. Anak kĂȘcapung ---> jĂȘnthit
40. Anak kĂȘmagga ---> cĂȘriwi
41. Anak kĂȘpik ---> mrĂȘki
42. Anak kidang ---> komprĂšng
43. Anak kimar ---> kédah
44. Anak kinjĂȘng ---> sĂȘnggrutu
45. Anak kinjĂȘng dom ---> undur-undur
46. Anak kintĂȘl ---> kĂȘnthus
47. Anak kĂȘthĂšk ---> munyuk
48. Anak kodhok ---> prĂȘcil
49. Anak kombang ---> ĂȘngkuk
50. Anak konang ---> Ă©ndrak
51. Anak krĂȘmi ---> racĂȘk
52. Anak kucing ---> cĂȘmĂšng
53. Anak kul/kéyong ---> krikik
54. Anak kupu ---> ulĂȘr
55. Anak kura ---> laos
56. Anak kutuk ---> kotésan/béyongan
57. Anak kwangwung ---> gĂȘndhot
58. Anak lalĂȘr ---> sĂšt/singgat
59. Anak lamuk ---> jĂȘnthik
60. Anak lawa ---> kamprĂšt
61. Anak lélé ---> jabrisan
62. Anak lĂȘmut ---> ugĂȘt-ugĂȘt
63. Anak lintah ---> pacĂȘt
64. Anak lingsang ---> bĂšlĂšs
65. Anak lodan ---> jĂȘngkĂ©long
66. Anak lutung ---> kĂȘnyung
67. Anak luwak ---> kuwuk
68. Anak luwing ---> gonggo
69. Anak macan ---> gogor
70. Anak manuk ---> piyik
71. Anak mĂȘnjangan ---> komprĂšng
72. Anak ménthok ---> minthi/ÚndhÚl
73. Anak mĂȘrak ---> uncung
74. Anak nyambik ---> slira
75. Anak pitik ---> kuthuk
76. Anak pĂȘlus ---> sidhat
77. Anak pé ---> gényong
78. Anak plĂȘting ---> jaringan
79. Anak sapi ---> pĂȘdhĂšt
80. Anak sĂȘmbilang ---> lĂšngĂšr
81. Anak singa ---> dibal
82. Anak tambra ---> bokol
83. Anak tawon ---> gana
84. Anak tĂȘkĂšk ---> cĂȘlolo
85. Anak tikus ---> cindhil
86. Anak tongkol ---> cĂȘngkik
87. Anak tuma ---> kor
88. Anak ula ---> kisi/ucĂȘt
89. Anak urang ---> grago
90. Anak wadĂȘr ---> sriwĂȘt
91. Anak wagal ---> jĂȘndhil
92. Anak walang ---> dhogol
93. Anak warak ---> plĂȘncing
94. Anak wĂȘdhus ---> cĂȘmpĂ©
95. Anak wĂȘlut ---> udhĂšt
96. Anak yuyu ---> bĂšyĂšs.
-- wjg --
3.1. Arané Godhong :
1. Godhong arĂšn ---> dliring
2. Godhong asĂȘm ---> sinom
3. Godhong cocor bĂšbĂšk ---> tiba urip
4. Godhong dhadhap ---> tawa
5. Godhong gĂȘdhang ĂȘnom ---> pupus
6. Godhong gĂȘdhang tuwa ---> ujungan
7. Godhong gĂȘdhang garing ---> klaras
8. Godhong gĂȘbang ---> kajang
9. Godhong jambĂ© ---> pracat/dĂȘdĂȘl
10. Godhong jarak ---> blĂȘdhĂšg
11. Godhong jarak kĂȘbo ---> lomah-lamĂšh
12. Godhong jati ---> jompong
13. Godhong kacang brol ---> rĂšndĂšng
14. Godhong kacang lanjaran --->
lĂȘmbayung
15. Godhong katĂšs ---> gamplĂȘng
16. Godhong kimpul/talĂȘs ---> lumbu
17. Godhong kĂȘcipir ---> cĂȘthĂšthĂšt
18. Godhong kélor ---> limaran/sapu jagat
19. Godhong kĂȘmladĂ©yan ---> kumuda
20. Godhong kluwih ---> kléyang
21. Godhong krambil ĂȘnom ---> janur
22. Godhong krambil tuwa ---> blarak
23. Godhong lĂȘmpuyang ---> lirih
24. Godhong lombok --->
sabrang/sobrang
25. Godhong mlinjo ---> ĂȘso
26. Godhong pari ---> damĂšn
27. Godhong pring ---> ĂȘlarmanyura
28. Godhong randhu ---> baladéwa
29. Godhong siwalan ---> lontar
30. Godhong tĂȘbu tĂȘlĂȘs ---> momol
31. Godhong tĂȘbu garing ---> rapak
32. Godhong téla ---> jlégor
33. Godhong turi ---> pĂȘthuk
34. Godhong waluh ---> lomah-lamĂšh
35. Godhong widara putih ---> trawas
36. Godhong wuni ---> mojar
-- wjg --
3.2. AranĂ© KĂȘmbang :
1. KĂȘmbang arĂšn ---> dangu
2. KĂȘmbang blimbing ---> maya
3. KĂȘmbang blutru ---> montro
4. KĂȘmbang cĂȘngkĂšh ---> polong
5. KĂȘmbang cubung ---> torong
6. KĂȘmbang dhadhap ---> cĂȘlung
7. KĂȘmbang durĂšn ---> dlongop
8. KĂȘmbang ganyong ---> puspanyidra
9. KĂȘmbang garut ---> gramĂȘng
10. KĂȘmbang gĂȘbang ---> krandhing
11. KĂȘmbang gĂȘdhang ---> tuntut/ontong
12. KĂȘmbang gembili ---> sĂȘnĂȘng
13. KĂȘmbang jagung ---> sinuwun/jĂȘprak
14. KĂȘmbang jambĂ© ---> mayang
15. KĂȘmbang jambu ---> karuk
16. KĂȘmbang jarak ---> juwis
17. KĂȘmbang jati ---> jangglĂȘng/apa
18. KĂȘmbang jĂ©ngkol ---> kĂȘcuwis
19. KĂȘmbang kacang ---> bĂȘsĂȘngut
20. KĂȘmbang kanthil ---> gadhing
21. KĂȘmbang kapas ---> kadi
22. KĂȘmbang kara ---> kĂȘpĂšk
23. KĂȘmbang kecipir ---> cĂȘthĂšthĂšt
24. KĂȘmbang kĂ©lor ---> limaran
25. KĂȘmbang kĂȘmlandhingan --->
jĂȘdhidhing
26. KĂȘmbang kĂȘncur ---> sĂšdhĂȘt
27. KĂȘmbang kimpul ---> pancal
28. KĂȘmbang kluwih ---> ontĂšl
29. KĂȘmbang kopi ---> blanggrĂšng
30. KĂȘmbang krambil ---> manggar
31. KĂȘmbang krokot ---> nakinik
32. KĂȘmbang lamtara ---> jĂȘdhidhing
33. KĂȘmbang lombok ---> mĂȘnik
34. KĂȘmbang mlinjo ---> ucĂȘng/kroto
35. KĂȘmbang nangka ---> angkup
36. KĂȘmbang nipah ---> dongong
37. KĂȘmbang pandhan ---> pudhak
38. KĂȘmbang pacĂ© ---> sarwĂšntĂšh
39. KĂȘmbang petĂ© ---> pĂȘndul
49. KĂȘmbang pohung ---> ingklik
41. KĂȘmbang pring ---> krosak
42. KĂȘmbang randhu ---> karuk
43. KĂȘmbang salak ---> kĂȘthĂȘkĂȘr
44. KĂȘmbang suruh ---> drĂšngĂšs
45. KĂȘmbang tales ---> pancal
46. KĂȘmbang tebu ---> glĂȘgĂȘs
47. KĂȘmbang timun ---> montro
48. KĂȘmbang widara putih ---> rĂȘjasa
-- wjg --
3.3. AranĂ© PĂȘntil :
01. PĂȘntil asĂȘm ---> cĂȘmpaluk
02. PĂȘntil jagung ---> jatĂšn/putrĂšn
03. PĂȘntil jambĂ© ---> blĂȘbĂȘr
04. PĂȘntil jambu ---> karuk
05. PĂȘntil kacang ---> bĂȘsĂȘngut
06. PĂȘntil krambil ---> bluluk
07. PĂȘntil manggis ---> blibar
08. PĂȘntil nangka ---> babal
09. PĂȘntil pĂȘlĂȘm ---> pĂȘncit
10. PĂȘntil randhu ---> plĂȘncing
11. PĂȘntil sĂȘmangka ---> plonco
12. PĂȘntil mlinjo ---> kroto
13. PĂȘntil timun ---> sĂȘrit
-- wjg --
3.4. Arané Uwoh :
1. Uwoh arĂšn ---> kolang-kaling
2. Uwoh bĂȘngkowang ---> bĂȘsusu
3. Uwoh cĂȘngkĂšh ---> polong
4. Uwoh gĂȘbang ---> krandhing
5. Uwoh gĂȘmbili ---> katak
6. Uwoh jati ---> jangglĂȘng
7. Uwoh kanthil ---> gandhĂšk
8. Uwoh kélor ---> klénthang
9. Uwoh kĂȘsambi ---> kĂȘcacil
10. Uwoh kluwĂȘk ---> pocung
11. Uwoh pandhan ĂȘri ---> padhaga
12. Uwoh so ---> mlinjo
13. Uwoh tal ---> siwalan
14. Uwoh turi ---> klénthang
15. Uwoh uwi ---> katak
16. Uwoh widara putih ---> anyang
-- wjg --
3.5. Arané Isi / Wiji :
1. Isi asĂȘm ---> klungsu
2. Isi cipir ---> botor
3. Isi durÚn ---> ponggé
4. Isi jambĂ© ---> jĂȘbug
5. Isi kapas ---> wuku
6. Isi katÚs ---> trémpos
7. Isi kluwek ---> pocung
8. Isi kluwih ---> bĂȘthĂȘm
9. Isi krambil ---> kĂȘnthos
10. Isi mlinjo ---> klathak
11. Isi nangka ---> bĂȘton
12. Isi pĂȘlĂȘm ---> pĂȘlok
13. Isi randhu ---> klĂȘnthĂȘng
14. Isi salak ---> kĂȘnthos/gĂ©col
15. Isi sawo ---> kĂȘcik
16. Isi sĂȘmangka ---> kuwaci
-- wjg --
3.6. Arané Uwit :
1. Uwit arĂšn ---> ruyung
2. Uwit gĂȘdhang ---> dĂȘbog
3. Uwit jagung ---> tĂȘbon
4. Uwit jambé ---> pucang
5. Uwit kacang ---> rĂšndĂšng
6. Uwit kapuk ---> randhu
7. Uwit krambil ---> glugu
8. Uwit mlinjo ---> ĂȘso
9. Uwit pari ---> damĂšn
10. Uwit pohong ---> bonggol
11. Uwit pring ĂȘnom ---> bung
12. Uwit pring tuwa ---> bungkilan
13. Uwit siwalan ---> tal/bogor
14. Uwit téla ---> lung
-- wjg --
4.1. Arané Papan/Panggonan :
1. Alas ---> panggonan thĂȘthukulan lan
papan uripé kéwan umbaran
2. Alun-alun ---> papan amba ing
satĂȘngahing kutha.
3. Babadan ---> papan kang wis
dibabadi
4. Balapan ---> panggonan kanggo adu
balap
5. Balé mangu ---> panggonan kanggo
ngadili wong luput.
6. Bango ---> panggonan kanggo
dodolan
7. Bangsal ---> papan kanggo
pasamuan
8. BĂȘsalĂšn ---> papan kanggo mandhĂ©
9. BÚtÚng ---> témbok dhuwur kanggo
nahan mungsuh
10. Bong ---> kuburan cina
11. Bothékan ---> wadhah jamu/bumbu
masak
12. Bubat ---> panggonan kanggo adu
samubarang
13. Cangkruk ---> papan kanggo jaga
kampung
14. Clunthang ---> wadhah jangkrik
15. Ăndhong ---> wadhah panah
16. Ăpok ---> wadhah kinangan
17. Ăsong ---> growongan kanggo papan
landhak
18. GadhĂšn ---> papan kanggo
nggadhÚkaké barang
19. Gayor ---> papan kanggo nggantung
gong
20. GĂȘdhogan ---> kandhang jaran
21. GĂȘdhong ---> omah gĂȘdhĂ© kanggo
pasamuan
22. GĂȘrdhu ---> papan kanggo jaga
23. Glodhogan ---> kanggo omah tawon
24. Gowok ---> growongan ing uwit
kanggo nyusuh manuk
25. Gréja ---> papan ibadah agama
Nasrani
26. Grobog ---> kothak kayu kanggo
nyimpĂȘn barang
27. Gubug ---> omah cilik papan njaga
tĂȘtanduran
28. Gudhang ---> papan nyimpĂȘn barang
29. Gupit mandragini ---> papan kanggo
saré ratu
30. HotĂšl ---> papan sĂ©wan panginĂȘpan
31. Iyan ---> wadhah kanggo ngĂȘlĂšr sĂȘga
32. Jodhang ---> grobog sing dipikul isi
warna-warna panganan
33. JumblĂȘng ---> papan kanggo
bĂȘbuwang rĂȘrĂȘgĂȘd
34. Jun ---> wadhah banyu kanggo
ngangsu
35. KabupatÚn ---> dalemé Bupati
36. Kadhaton ---> dalemé ratu
37. Kandhang ---> papan kanggo ngingu
kéwan
38. Kanthong ---> sak klambi/cĂȘlana
39. Kanthongan ---> piranti wadhah
barang
40. Kantor ---> papan nyambut gawé
ngurusi samubarang kĂȘpĂȘrluan
41. KlĂȘnthĂšng ---> papan ibadah Cina
42. KlĂȘnthing ---> wadhah banyu kanggo
ngangsu
43. Kombong ---> kandhang bĂšbĂšk, pitik
44. KrangkĂšng ---> kandhang kewan
galak
45. Kranjang ---> wadhah sing digawé
saka anam-anaman pring
46. Kraton ---> dalemé ratu
47. Kuburan ---> papan kanggo ngubur
wong mati
48. Kuncung ---> omah cilik ing ngarĂȘp
pĂȘndhapa
49. Kurungan ---> kandhang manuk,
utawa pitik supaya ora lunga
50. Langgar ---> omah cilik kanggo
ibadah wong Islam
51. LĂȘmari ---> papan kanggo
nyenyimpĂȘn
52. LĂšng ---> omah sĂȘmut, gangsir
53. Loji ---> omah gĂȘdhĂ© tinggalanĂ©
Landa
54. Lumbung ---> papan kanggo
nyimpĂȘn pari
55. MĂȘnara ---> papan dhuwur kanggo
PĂȘpĂšling
56. MĂȘsjid ---> omah gedhĂ© kanggo
sĂȘmbahyang wong Islam
57. Pacrabakan ---> papan sang wiku
paring wulangan
58. Padaringan ---> papan nyimpĂȘn
bĂȘras
59. Padasan ---> papan kanggo wudlu
60. Padhépokan ---> papan pamulangan
ing patapan papanĂ© pĂȘndhita
61. PaĂšstrĂšn ---> sawah ing
sapinggiring kali
62. Paga ---> papan wadhah bĂȘkakas
pawon
63. Pagagan ---> lĂȘmah kang ditanduri
pari gaga
64. Pagajih ---> lĂȘmah sing dumadi saka
walĂȘdĂ© kali
65. Pagupon ---> kandhang dara
66. Paidon ---> papan nggo wadhah idu
67. Pakunjaran ---> papan kanggo
ngunjara/ngukum wong luput
68. Pamulangan ---> papan kanggo
mulang-muruk/sĂȘkolahan
69. PanĂȘpĂšn ---> papan kanggo
sĂȘmĂšdi/nĂȘpi/tapa
70. Pantisari ---> omah cilik ing
satĂȘngahing taman
71. Papon ---> papan wadhah apu/ĂȘnjĂȘt
72. Pasanggrahan ---> papan
palĂȘrĂȘman/panginĂȘpan sajabaning
kutha
73. Pasar ---> papan kanggo dol-tinuku
barang
74. Pasétran ---> papan kanggo
mbuwang bangké
75. Patamanan ---> lĂȘmah sing ditanduri
kĂȘkĂȘmbangan kanggo sĂȘsawangan
76. Patapan ---> papan kanggo tapa
77. Pawon ---> pérangan omah sing
kanggo olah-olah
78. Payudan ---> papan jĂȘmbar kanggo
adu pĂȘrang
79. PĂȘkarangan ---> papan sakiwa-
tĂȘngĂȘnĂ© omah
80. PĂȘlabuhan ---> papan kanggo
mandhĂȘgĂ© prau
81. PĂȘlataran ---> lĂȘmah sangarĂȘpĂ©
omah
82. PĂȘndhapa ---> pĂ©rangan omah
ngarĂȘp, kanggo pasamuan
83. PĂȘsantrĂšn ---> papan kanggo
mulang- muruk para santri
84. PĂȘsisir ---> pinggirĂ© sĂȘgara
85. PĂȘtarangan ---> panggonan kanggo
ngĂȘndhog pitik
86. Pinihan/kwinihan ---> papan kanggo
ndhĂȘdhĂȘr winih tanduran
87. Plangkan ---> papan kanggo
ndĂšlĂšhakĂ© tumbak, kĂȘris, payung
88. PlĂȘgungan ---> papan Ă©yub kanggo
lĂšrĂšnĂ© sapi, kĂȘbo
89. Ploncon/plancan ---> papan
ndĂšlĂšhakĂ© tumbak, tĂȘkĂȘn
90. Pluwang ---> luwangan kanggo
masangi kéwan alas
91. Pomahan ---> pĂȘkarangan kang
didĂȘgi omah
92. Pondhok ---> omah kanggo
mondhok, ngaji para santri
93. PragĂšn ---> wadhah uyah utawa
bumbu
94. Pranji ---> kandhang pitik
95. Ranggon ---> gubug ing alas kanggo
jaga kéwan
96. Rong ---> lĂšng gĂȘdhĂ© omah tikus,
ula, mĂȘnyawak
97. Rumah sakit ---> papan kanggo
ngupakara wong lara
98. Sanatorium ---> papa kanggo
nambani wong lara TBC
99. Sanggar ---> papan kanggo latihan,
utawa sĂȘmĂšdi
100. Sawah ---> papan kanggo nandur
pari, kĂȘdhĂȘlĂ©, tĂȘbu, mbako, lsp
101. SĂȘgaran ---> tĂȘtironĂ© sĂȘgara kanggo
ngingu iwak
102. SĂȘkolahan ---> papan kanggo sinau,
mulang-muruk
103. SĂȘlon ---> wadhah bumbu utawa
trasi
104. SĂȘnthong ---> pĂ©rangan sajroning
omah kanggo turu, utawa wadhah
barang
105. SĂȘtasiun ---> papan kanggo
mandhĂȘgĂ© sĂȘpur
106. SĂȘtrĂšn ---> sawah sapinggirĂ© kali
107. SlĂȘpĂšn ---> wadhah rokok klobot,
utawa mbako
108. Sudhung ---> gĂȘgrumbulan omahĂ©
cĂšlĂšng
109. Susuh ---> omah manuk, tikus,
bajing
110. Tala ---> omah tawon
111. Talun ---> papan ing pangunungan
112. Tambak ---> papan kanggo ngingu
iwak ing pĂȘsisir
113. Tangki ---> wadhah lĂȘnga, gas, lsp
114. Tangsi ---> papan panggonané
tĂȘntara
115. TĂȘgalan ---> lĂȘmah sing ditanduri
palawijan
116. Tobong ---> papan kanggo ngobong
gamping, gĂȘndhĂȘng
117. Tulang ---> kothakan cilik kanggo
adu jangkrik
118. Warung ---> papan kanggo dodolan
panganan
119. Wihara ---> papan ibadah Agama
Budha
120. Wrangka ---> wadhah kĂȘris
~~ wjg ~~
5.1. Arané Pagawéyan :
1. Ajudan ---> kang ngawal PrĂȘsidhĂšn
2. Algojo ---> tukang midana wong
tumindak ala
3. ApotĂ©kĂȘr ---> tukang ngracik obat ing
apotik
4. ArsitĂšk ---> ahli ngrancang bangunan
5. Bajag ---> rampok, bégal, durjana ing
sĂȘgara
6. Bakul ---> dodolan barang sarana
cilik-cilikan
7. Batur ---> ngréwangi pakaryan
8. BĂ©gal ---> durjana ing tĂȘngah dalan
9. Blandhong ---> tukang nĂȘgor kayu
10. Blantik ---> bakul raja kaya ( kéwan )
11. Buruh ---> nyambut gawé golÚk opah
12. Cantrik ---> abdi, muridĂ© pĂȘndhita
13. Carik ---> juru tulis
14. Dhalang ---> tukang nglakokaké
wayang
15. DhoktĂȘr ---> pegawĂ©yanĂ© nambani
wong lara
16. Ămban ---> tukang momong ing
kraton
17. Ămpu ---> tukang gawĂ© gaman
( kĂȘris, tombak )
18. GamĂȘl ---> tukang ngopĂšni jaran
19. GandhÚk ---> tukang nglantaraké
dhawuhing ratu
20. GĂȘmblak ---> tukang gawĂ© barang
saka kuningan
21. GĂȘrji ---> tukang njait klambi, clana
22. GĂȘrma ---> tukang mbĂȘburu ing alas
23. Guru ---> gawéyané mulang-muruk
24. Jagal ---> tukang mbĂȘlĂšh kĂ©wan
25. Jlagra ---> tukang natah/gawé barang
saka watu
26. Juragan ---> sudagar, sing nguwasani
pakaryan
27. Juru basa ---> ahli mĂȘdharakĂ© basa
28. Juru dang ---> tukang adang
29. Juru kunci ---> tukang njaga/ngrumat
pasaréyan
30. Juru nujum ---> tukang mĂȘca,
mĂȘthĂšk, ngramal
31. Juru mudhi ---> tukang nglakokaké
prau gĂȘdhĂ©
32. Juru tambang ---> tukang nglakokaké
prau cilik
33. Juru silĂȘm ---> tukang nyilĂȘm ing
sĂȘgara
34. Juru sungging ---> tukang nggambar
35. Juru tulis ---> tukang nulis ing kantor
36. KĂȘmasan ---> tukang gawĂ© barang
saka ĂȘmas utawa intĂȘn
37. Koki ---> tukang masak ing rĂšstoran
38. KondhĂšktur ---> tukang narik karcis
ing njĂȘro bis utawa sĂȘpur
39. Kundhi ---> tukang gawĂ© barang saka ĂȘmas utawa intĂȘn
40. Kusir ---> tukang nglakokaké dhokar
41. Kyai ---> ahli babagan agama Islam
42. Madhaharan ---> tukang okah-olah
43. MakĂȘlar ---> tukang nglantarakĂ©
dol-tinuku
44. Malang ---> polisi désa
45. Mandhor ---> pĂȘngarĂ© kuli
46. Masinis ---> tukang nglakokakĂ© sĂȘpur
47. MĂȘrbot ---> tukang nabuh bĂȘdhug
48. Molang ---> bakul rajakaya
49. Montir ---> tukang ndandani mĂȘsin
50. Mranggi ---> tukang gawé wrangka
51. Niyaga/Wiyaga ---> tukang nabuh
gamĂȘlan
52. PĂȘkathik ---> tukang nuntun jaran
53. Palara-lara ---> para nyai cilik
54. Palayangan ---> tukang ngĂȘtĂȘrakĂ©
layang
55. Pandhé ---> tukang gawé barang saka
wĂȘsi
56. PanĂȘgar ---> tukang ngajari jaran
57. Panjak ---> tukang ngladhÚni pandhé
utawa dhalang
58. PangobĂšng ---> tukang mbathik
59. Para ---> bakul mas intĂȘn
60. ParĂȘkan ---> para nyai ing kraton
kang katĂȘngĂȘn
61. PasindhĂšn ---> wong kang nĂȘmbangi
gĂȘndhing gamĂȘlan
62. Pawongan ---> wong sing dadi batur
63. PĂȘcalang ---> prajurit sing ngulatakĂ©
lakuné mungsuh
64. Prajurit ---> pĂȘgawĂ©yan mbĂ©lani
nĂȘgara
65. Pramugari ---> pĂȘgawĂ©yan ngladhĂšni
ing montor mabur
66. Pramuwisma ---> tukang ngréwangi
pĂȘgawĂ©yan ing ngomah
67. Pujangga ---> ahli sastra,
pĂȘgawĂ©yanĂ© ngarang
68. Sarawadi ---> tukang nggosok intĂȘn
utawa adol intĂȘn
69. Sayang ---> tukang gawé barang saka
tĂȘmbaga
70. SĂȘkatĂȘr ---> tukang taksir rĂȘga ing
pĂȘgadhĂ©an
71. Sinoman ---> juru ladhĂšn
72. Srati ---> tukang ngopĂšni gajah
73. Sudagar ---> pĂȘdagang gĂȘdhĂ©
74. Sopir ---> tukang nglakokaké montor
75. Tandhak ---> tukang njogĂšd ditanggap
76. Tuwa buru ---> abdinĂ© gĂȘrma
77. Undhagi ---> tukang kayu
78. Waranggana ---> tukang nĂȘmbangi
ing pagĂȘlaran wayang, uyon-uyon
-- wjg --
6.1. JĂȘnĂȘngĂ© Wulu Kang Tuwuh ing Awak :
1. Wulu tuwuh ing sirah ---> rambut
2. Wulu sirah tuwuh putih ---> uwan
3. Wulu tuwuh ndhuwur mripat ---> alis
4. Wulu tuwuh ing tlapukan ---> idĂȘp
5. Wulu tuwuh ing kuping ---> jambang
6. Wulu tuwuh ing athi-athi ---> sinom
7. Wulu tuwuh ing irung ---> tlingus
8. Wulu tuwuh ing pipi ---> godhĂšg
9. Wulu tuwuh ing lambĂ© ---> brĂȘngos
10. Wulu tuwuh ing janggut ---> jénggot
11. Wulu tuwuh ngisor janggut ---> wok
12. Wulu tuwuh ing dhadha ---> bris
13. Wulu tuwuh ing kĂšlĂšk ---> takĂšk
14. Wulu tuwuh ing awak ---> wuluh
15. Wulu tuwuh ing wajidan ---> gamblis
16. Wulu tuwuh jĂȘmpol sikil ---> puhun
17. Wulu tuwuh ora prĂȘnah ---> wulu
sétan
18. Wulu tuwuh ing kalam/badhong
---> jĂȘmbut
--- wjg ---
----> ana candhaké VI. No. 1
BAB : TĂMBUNG KAWI JARWAN.
Tuesday, December 22, 2020
III. No. 16. BAB : UNGGAH-UNGGUHING BASA ( MUDHA KRAMA/KRAMA ANDHAP KAJARWA BASA INDONĂSIA )
Unggah-ungguhing Basa 16 :
Basa Mudha Krama/Krama Andhap Kajarwa Basa IndonĂšsia.:
A :
--- AdalĂȘm ---> saya
--- Ampil ---> pinjam
C :
--- Caos ---> memberi tahu
--- Caos ---> beri
--- Caosan ---> pemberian
D :
--- DhĂšrĂšk ---> ikut
--- Diampil ---> dipinjam
--- Dicaosi ---> diberi
--- Dipun-ampil ---> dipinjam
--- Dipun-caosi ---> diberi
--- Dipun-dhĂšrĂškakĂȘn ---> diantarkan
--- Dipun-dhĂšrĂški ---> diikuti
--- Dipun-sowanakĂȘn ---> dihadapkan
--- Dipun-suwun ---> diminta
--- Disowanaké ---> dihadapkan
--- Disuwun ---> diminta
K :
--- Kaampil ---> dipinjam
--- KasowanakĂȘn ---> dihadapkan
--- Kasuwun ---> diminta, diharap
M :
--- Marak ---> menghadap
--- MaringakĂȘn ---> memberikan
--- Maringi ---> memberi
--- Matur ---> berkata
N :
--- NdhĂšrĂšk ---> ikut, turut, antar
--- NdhĂšrĂškakĂȘn ---> mengantarkan
--- Ngampil ---> meminjam, hutang
--- NgampilakĂȘn ---> meminjamkan
--- NyaosakĂȘn ---> menyajikan,
memberikan
--- Nyaosi ---> memberi
--- Nyaosi ---> memberi tahu
--- NyowanakĂȘn ---> menghadapkan
--- Nyowanké ---> menghadapkan
--- Nyuwun ---> meminta, memohon
--- NyuwunakĂȘn ---> memintakan
P :
--- Paring ---> beri, pemberian
--- ParingakĂȘn ---> berikan
--- Paringi ---> berian, pemberian
S :
--- SĂ©ba ---> menghadap, berkunjung
--- Sowan ---> menghadap, berkunjung
--- Suwun ---> pinta, meminta.
-- wjg --
---> ana candhaké III. No. 17. Basa
Ngoko kajarwa Basa Krama
Saturday, December 19, 2020
III. No. 15. BAB : UNGGAH-UNGGUHING BASA ( BASA KRAMA INGGIL KAJARWA BASA INDONĂSIA )
Unggah-Ungguhing Basa 15 :
Basa Krama Inggil Kajarwa Basa Indonésia:
A :
--- Abdi dalĂȘm ---> hambamu, pembantu
raja
--- Abdi ---> hamba
--- AgĂȘm ---> pakai
--- AgĂȘman ---> pakaian
--- AmĂȘng-amĂȘng ---> main-main,
berjalan-jalan
--- Ampéyan ---> istri kedua, selir
--- Aras ---> mencium
--- Asma ---> nama
--- Asma sĂȘpuh ---> nama tua
--- Asma timur ---> nama kecil
--- Atur-atur ---> mengundang
B :
--- Babaran ---> melahirkan
--- Badhong ---> vagina
--- BĂȘksa ---> tari
--- BĂȘsta ---> ikat, belenggu tangannya
--- BĂȘstan ---> tahanan
--- BinggĂȘl ---> gelang
--- Bobot ---> berak, hamil
--- Bocong ---> pantat
--- Busana ---> pakaian, berpakaian
C :
--- Caos ---> beri, hadiah
--- Caosan ---> pemberian
--- Cawik ---> cebok
--- CĂȘkoh ---> batuk
D :
--- DalĂȘm ---> rumah, saya
--- Dangu ---> tanya
--- DĂȘdalĂȘm ---> tinggal
--- Dhahar ---> makan
--- Dhaharan ---> makanan
--- Dhangan ---> lega, berkenan, membaik
--- Dhaut ---> ompong, putus pusar
--- Dhautan ---> selamatan putus pusar
--- Dhawuh dalĂȘm ---> perintahmu ( raja )
--- DhĂȘstar ---> ikat kepala, iket
--- Duka ---> marah
E :
--- Ăyang ---> kakek, nenek
G :
--- Garbini ---> hamil
--- Gadhing ---> ingus
--- Galih ---> hati, pikir
--- Garwa ---> suami, isteri
--- Garwa ampéyan ---> isteri selir
--- Garwa ampil ---> isteri selir
--- Garwa padmi ---> permaisuri
--- Garwa paminggir ---> isteri selir
--- GĂȘrah ---> sakit
--- Gindha ---> pijat
--- Grana ---> hidung
--- Griwa ---> tengkuk
--- Gumbala ---> kumis ( Sala )
--- Gurah ---> kumur
--- Gutuk ---> rumpang, ompong
I :
--- Ibing ---> bulu mata
--- Imba ---> alis
--- Itik ---> kutu rambut
J :
--- Jamas ---> cuci rambut, keramas
--- Jangga ---> leher
--- JĂȘmparing ---> panah
--- JĂȘngkar ---> berangkat, pergi
--- JĂȘngku ---> lutut
--- Jlagra ---> dahak
--- Julukan ---> tengkuk
--- JumĂȘnĂȘng ---> berdiri
--- JumĂȘnĂȘngan ---> penobatan raja
K :
--- KagĂȘm ---> untuk
--- Kagungan ---> kepunyaan, punya
--- Kakung ---> pria
--- Kalam ---> penis
--- KalangĂȘnan ---> kesenangan, yang
disukai
--- Kalbu ---> hati
--- KalimĂȘngan ---> lupa, lalai
--- Kambil ---> pelana kuda
--- Kampuh ---> kain panjang, jarit
--- Karsa ---> maksud, kehendak,
keinginan
--- KasĂȘmĂȘkan ---> kemben, kain
penutup dada
--- KasugĂȘngan ---> keselamatan
--- KĂȘcoh ---> ludah
--- KĂȘjot ---> terkejut
--- KĂȘmbĂȘng ---> kumur, air mata
memenuhi sudut mata
--- KĂȘnaka ---> kuku
--- KĂ©ndhang ---> dibuang, diasingkan
--- KĂšngsĂȘr ---> melarikan diri
--- KĂȘrsa ---> maksud, kehendak, mau
--- KĂȘsarĂšn ---> tertidur
--- KĂȘsinggihan ---> kebetulan
--- KĂȘthĂȘkan ---> dagu
--- KĂȘthik ---> meratakan gigi
--- KinĂȘrsakakĂ© ---> dikehendaki
--- KinĂȘrsakakĂȘn ---> dikehendaki
--- Kondur ---> pulang
--- Konjuk ---> ditujukan, diberikan
--- Konyoh ---> oles, lulur
--- Krama ---> kawin, berumah tangga
--- Kumbala ---> janggut, kumis
--- Kunjuk ---> ditujukan, diberikan
L :
--- Lancingan ---> celana pendek
--- Lantaran ---> tongkat, cendok
--- Lathi ---> bibir
--- Layon ---> mayat
--- LĂȘnggah ---> duduk
--- LĂȘrĂȘb ---> menginap
--- Lidhah ---> lidah
--- Loloh ---> jamu
--- Lolos ---> pergi tanpa pamit
--- Lukar ---> ganti, lepas
--- Luntak ---> muntah
M :
--- Makutha ---> tutup kepala raja
--- Manggalih ---> berpikir, memikirkan
--- Mangking ---> mengenakan keris
--- Maos ---> mengigit
--- Maringi ---> memberi
--- Mbobot ---> hamil
--- MĂȘgĂȘng ---> menyapih bayi
--- MĂȘngagĂȘm ---> mengenakan,
memakai
--- Menggalih ---> berpikir, memikirkan
--- MĂȘtĂȘki ---> memijat
--- MĂȘthat ---> menyisir
--- MidhangĂȘt ---> mendengar
--- Mijiki ---> mencuci tangan/kaki
--- MilĂȘnggahakĂȘn ---> mendudukkan
--- Minaraki ---> menduduki
--- Mirsa ---> melihat
--- Mirsani ---> mengamati, melihat
--- Miyos ---> lahir, keluar, pergi
--- Mriksa ---> melihat
--- Mriksani ---> mengamati, melihat
--- Mundhut ---> membeli, mengambil
--- Mundur ---> pulang
--- Mungu ---> membangunkan
--- Munjuk ---> melapor, menghadap
--- Muroni ---> memabukkan
--- Mustaka ---> kepala
--- MutrakakĂȘn ---> menurunkan,
melahirkan
--- Muwun ---> menangis
N :
--- Nangsang ---> mengalungi
--- Ndangu ---> menanyai, bertanya
--- Ndukani ---> memarahi
--- NĂȘdhak ---> menyalin, meniru
--- NĂȘdhaki ---> menyalin, meniru
--- NĂȘmbung ---> mencambuk
--- Ngabdi ---> menghamba, mengabdi
--- NgagĂȘm ---> memakai
--- Ngambili ---> mengenakan pelana
--- NgamĂȘng-amĂȘng ---> memberi
permainan
--- Ngandika ---> berkata
--- Ngaras ---> mencium
--- Ngarsa ---> depan
--- Ngasmani ---> menamai,
menandatangani
--- Ngasta ---> membawa, memegang,
mengajar, bejerja
--- NgĂȘcoh ---> meludah
--- NgĂȘcohi ---> meludahi
--- NgĂȘdhapi ---> mencicipi
--- NgĂȘmbĂȘngi ---> berkumur
--- NgĂ©ndhangakĂȘn ---> membuang,
menghayutkan, menghukum
--- NgĂȘndika ---> berkata, berbicara
--- NgĂȘndikakakĂȘn ---> membicarakan
--- NgĂȘndikani ---> menasehati
--- Nggarbini ---> hamil
--- Nggarwa ---> memperistri
--- Ngginda ---> memijit
--- Ngilani ---> menyapih
--- Nglukari ---> menanggalkan, melepasi
--- NgondurakĂȘn ---> mengembalikan
--- Ngonyohi ---> membedaki dengan
lulur
--- NgramakakĂȘn ---> menikahkan,
mengawinkan
--- Ngrawuhi ---> menghadiri, mendatangi
--- NgukĂȘl ---> menggelung rambut
--- NgukĂȘli ---> membuat konde orang
lain
--- Ngunjuk ---> minum
--- Ngunjuki ---> memberi minum,
memberi tahu
--- Ngutus ---> menyuruh
--- Nimbali ---> memanggil
--- Nindaki ---> menghadiri, mendatangi
--- Nitih ---> mengendarai, naik
--- Nitihi ---> mengendarai
--- Nongsongi ---> memayungi
--- Nurasi ---> mengencingi
--- Nyalirani ---> melakukan sendiri
--- Nyamping ---> kain/jarit
--- Nyaré ---> bermalam, tidur
--- NyarĂškakĂȘn ---> memakamkan,
menidurkan
--- Nyawiki ---> menceboki
--- NyawungakĂȘn ---> menjagokan
--- Nyawungi ---> menjagoi
--- Nyédani ---> membunuh
--- NyĂȘkar ---> melagukan tembang,
mengijing, ke pemakaman
--- NyĂȘkarsa ---> membiarkan
--- NyĂȘlirani ---> melakukan sendiri
--- NyĂȘnggangakĂȘn ---> menyembuhkan
--- NyĂȘta ---> memegang
--- NyingĂȘbi ---> menyelimuti
--- NyowanakĂȘn ---> menghadapkan
--- Nyuhun ---> sangat menghormat
--- Nyupiti ---> menghitankan
--- Nyuryani ---> mencuci muka
P :
--- Padharan ---> perut
--- PakĂȘcohan ---> tempat meludah
--- Palarapan ---> dahi
--- Pamidhangan ---> pundak
--- PamidhangĂȘt ---> pendengaran
--- Pamuwun ---> menangis merintih
--- Panasar ---> sirih, sugi ( susur )
--- Pandangon ---> pertanyaan
--- PanĂȘngĂȘran ---> usar-usar ( uyeng )
--- PanĂȘnggak ---> anak kedua
--- PangagĂȘm ---> pakaian
--- PangagĂȘman ---> pakaian
--- Pangandika ---> cerita, berita,
perkataan
--- Pangandikan ---> cerita, berita,
perkataan
--- Pangarasan ---> pipi
--- Panggalih ---> pikir
--- Panggalihan ---> pikiran
--- Panggalihipun ---> pikirannya
--- Pangunjukan ---> gelas
--- Paningal ---> mata
--- PaningsĂȘt ---> pengikat, ikat pinggang
--- PaningsĂȘtan ---> pengikat
--- PanjĂȘnĂȘngan ---> kamu
--- PanjĂȘnĂȘnganipun ---> ia, dia
--- Panunggul ---> tudung kepala ( raja )
--- Panuwun ---> rasa berterima kasih
--- Paras ---> cukur
--- ParĂȘng ---> boleh, diijinkan
--- Pasaréyan ---> tempat tidur, makam
--- Pasiraman ---> tempat mandi,
pemandian
--- Pasuryan ---> wajah
--- PatĂȘdhan ---> pangan, pemberian
--- PĂȘnggalih ---> pikir
--- PĂȘnggalihan --- > pemikiran
--- PĂȘngkĂȘran ---> punggung
--- PĂȘputra ---> beranak
--- PĂȘtĂȘk ---> pijat
--- PĂȘthat ---> sisir
--- PĂȘthatan ---> sisiran
--- PidhangĂȘt ---> pendhengar
--- Pinarak ---> singgah, mampir, duduk
--- Pirsa ---> tahu, mengerti, lihat
--- PitĂȘdhan ---> pemberian
--- Plandhungan ---> kandung kemih,
zakar
--- Pocong --- > pantat
--- Prambayun ---> susu
--- Prana ---> kelentit, rasa
--- PrĂȘmbayun ---> susu
--- Priksa ---> tahu, lihat
--- Priksakaké ---> perlihatkan
--- Priksani ---> lihatlah
--- Priyantun ---> orang
--- Pundhut ---> ambil, beli, minta
--- PuntĂȘn dalĂȘm ---> entah, tidak tahu
--- Putra ---> anak, laki-laki
--- Putri ---> perempuan
--- Putusan ---> pesuruh
--- PuyĂȘng ---> pusing
R :
--- Racikan ---> jari
--- Raka ---> kakak
--- RakĂȘtan ---> daun untuk obat ( tapel )
--- Rama ---> bapak, ayah
--- Rawis ---> kumis
--- Rawuh ---> datang
--- Rayi ---> adik
--- RĂ©ma ---> rambut
--- RĂȘna ---> gembira
--- Rikma ---> rambut
--- Riwé ---> keringat
--- Riwénan ---> keringatan
--- Rotan ---> tongkat
S :
--- SabĂȘt ---> pedang
--- Samparan ---> kaki
--- Sampéyan ---> kaki
--- Sangsang ---> kalung, cunduk
--- Sangsangan ---> kalung, cunduk
--- Saos ---> sedia, siap
--- Sap asta ---> sapu tangan
--- Saré ---> tidur
--- Saréan ---> tiduran
--- Sarib ---> kentut
--- SĂ©da ---> mati, meninggal
--- SĂȘmĂȘkan ---> kemben
--- SĂȘmprit ---> kesang, ingus ( sisi )
--- SĂȘnggang ---> sehat
--- SĂȘngkang ---> giwang
--- SĂȘngkĂȘr ---> pingit, sangkar
--- SĂȘsupĂ© ---> cincin
--- Sigra ---> bersin
--- SingĂȘb ---> selimut
--- Siram ---> mandi
--- Slira ---> tubuh, badan, kamu
--- Soca ---> mata
--- Songsong ---> payung
--- SugĂȘng ---> selamat
--- Sumangga ---> silakan
--- Sumaos ---> tersaji, sudah tersedia
--- Sundhulan ---> ubun-ubun
--- Supé ---> lupa
--- Surud ---> meninggal
--- Surya ---> wajah
--- Suryan ---> cuci muka
--- Swargi ---> almarhum
T :
--- Talingan ---> telinga
--- Tandha asma ---> tanda tangan
--- Tandha asta ---> tanda tangan
--- Tapak asma ---> tandha tangan
--- Tapak asta ---> tanda tangan
--- Tasik ---> bedhak
--- Tasikan ---> bedakan
--- TĂȘbah jaja ---> membusungkan dada
--- TĂȘdhak ---> turun
--- TĂȘmbung ---> cambuk
--- TĂštĂšs ---> supitan
--- Timbal ---> panggil
--- Timur ---> muda
--- Tindak ---> jalan, pergi, berjalan
--- Tindakan ---> bepergian
--- Tindak-tindak ---> berjalan-jalan
santai
--- Tingal ---> mata
--- Titih ---> naik
--- Titihan ---> yang dinaiki
--- Truntunan ---> ari-ari
--- TumĂȘdhak ---> turun, menurun
--- Tuntunan ---> ari-ari
--- Turas ---> kencing, urine
U :
--- Undur ---> pulang
--- Uninga ---> lihat, tahu
--- Unjuk ---> minum
--- Unjukan ---> minuman
--- Unjuk-unjuk ---> upeti
--- Untar ---> bisul
--- Untaran ---> bisulan
--- Utus ---> suruh, perintah
--- Utusan ---> suruhan, pesuruh
W :
--- Waja ---> gigi
--- Wangkidan ---> tudung kepala
--- Wangkingan ---> keris
--- Waos ---> gigi
--- Wayah ---> cucu
--- WĂȘntis ---> paha
--- Wijik ---> membasuh, mencuci
--- Wiyos ---> lewat, keluar
--- Wungon ---> begadang, bertafakur
malam hari
--- Wungu ---> bangun
--- Wuru ---> mabok
Y :
--- Yuswa ---> umur
--- wjg ---
----> ana candhaké III. No. 16.
BAB : MUDHA KRAMA/KRAMA
ANDHAP.
Monday, December 14, 2020
III. No. 14. BAB : UNGGAH-UNGGUHING BASA ( BASA KRAMA KAJARWA BASA INDONĂSIA )
Unggah-Ungguhing Basa 14 :
Basa Krama Kajarwa Basa Indonésia :
A :
--- AbĂȘn ---> adu
--- AbĂȘn-ajĂȘng ---> berhadapan
--- AbĂȘn-abĂȘn ---> mengadu
--- AbĂȘn-abĂȘnan ---> hadap-hadapan
--- AbĂȘnan ---> aduan
--- Abrit ---> merah
--- Agami ---> agama
--- AgĂȘng ---> besar
--- AjĂȘng ---> hadap, aju
--- AjĂȘng-ajĂȘngan ---> berhadap-hadapan
--- Ajrih ---> takut
--- AkĂȘn ---> aku, -kan ( afiks )
--- AkĂšn ---> perintah
--- Alit ---> kecil
--- Amargi ---> sebab, karena
--- AmbĂȘt ---> bau
--- Andhap ---> rendah
--- Andhapan ---> babi hutan
--- AnĂšm ---> muda
--- AngĂšn ---> menggembala
--- Anggé ---> pakai
--- AnggĂšn ---> di dalam (penanda verba)
--- Angkah ---> niat, maksud, arah, tujuan
--- Antawis ---> antara, kurang-lebih
--- Antos ---> nanti
--- Antuk ---> pulang ---> ham+antuk
--- AntukakĂȘn ---> pulangkan
--- Aos ---> harga ( berharga )
--- Apu ---> kapur
--- ApuntĂȘn ---> maaf
--- Arip ---> mengantuk
--- Arta ---> uang
--- Asor ---> hina, rendah
--- AsrĂȘp ---> dingin
--- Asring ---> sering
--- Atos-atos ---> hati-hati
--- Awis ---> mahal, jarang, tawar
--- Awisan ---> larangan, pantangan
--- Awon ---> jelek
--- Ayam ---> ayam
B :
--- Badan ---> badan
--- Badhé ---> akan
--- Baita ---> perahu
--- BajĂȘng ---> anak pertama
--- BakĂȘn ---> baku
--- Balé griya ---> rumah dan pekarangan
--- Balé pémahan ---> rumah tangga
--- Banon ---> batu bata merah
--- Batos ---> batin
--- BĂȘbah ---> bubuh
--- BĂȘbĂȘtan ---> bawaan, oleh-oleh
--- BĂȘbucal ---> berak
--- BĂȘbujĂȘng ---> berburu
--- BĂȘdintĂȘnan ---> keseharian
--- BĂȘkta ---> bawa
--- BĂȘn ---> adu ---> abĂȘn = mengadu
--- BĂȘna ---> banjir
--- BĂȘnang ---> bolah
--- BĂȘnawi ---> bengawan
--- BĂ©njang ---> besok
--- BĂšnjing ---> besok
--- BĂšntĂȘn ---> beda
--- BĂȘntĂšr ---> panas
--- BĂȘrah ---> buruh
--- BĂȘsmi ---> bakar
--- BĂȘta ---> bawa ---> mbĂȘkta --->
membawa
--- BĂȘtah ---> butuh
--- BĂȘtan ---> bawaan
--- BĂȘthak ---> menanak nasi
--- Bibar ---> usai, selesai
--- Bibaran ---> rampung, selesai
--- Bibrah ---> rusak, bongkar
--- Bidhal ---> berangkat, pergi
--- Bikak ---> buka
--- Bilih ---> jika apabila, kalau
--- Bingah ---> senang
--- Bokbilih ---> jika memang, barangkali
--- BokmĂȘnawi ---> barangkali
--- BotĂȘn ---> tidak, bukan
--- Bucal ---> buang
--- BujĂȘng ---> buru
--- BujĂȘngan ---> buruan
C :
--- Cariyos ---> cerita, kata
--- CĂȘkap ---> cukup
--- CakĂȘt ---> dekat
--- CĂȘkapan ---> pas, cukupan
--- CĂȘlak ---> dekat
--- CĂȘlĂȘp ---> mewarnai kain dengan
warna nila/biru
--- CĂȘmĂȘng ---> hitam
--- CĂȘpĂȘng ---> pegang, tangkap
--- CĂȘpĂȘng damĂȘl ---> bekerja, pekerjaan
--- CĂȘpĂȘngan ---> pegangan
--- CĂȘrak ---> dekat
--- Cobi ---> coba
--- CobĂšn-cobĂšn ---> percobaan
--- Criyos ---> cerita, kata
--- Cucal ---> kulit, wayang
--- Cucalan ---> menanggap wayang,
wayangan
D :
--- Dados ---> jadi
--- Dados manah ---> jadi pikiran
--- Dalah ---> dan, serta
--- DalakĂȘn ---> keluarkan
--- Dalu ---> malam
--- DamĂȘl ---> buat
--- DamĂȘlan --->buatan
--- Dandos ---> berhias, dandan,
memperbaiki
--- Dangu ---> lama
--- Dasan ---> puluhan
--- DawĂȘg ---> lagi, sedang, mari
--- DĂȘdamĂȘl ---> senjata
--- Dédé ---> bukan
--- DĂškĂšk ---> letak, taruh
--- DĂškĂškakĂȘn ---> letakkan
--- DĂȘling ---> bambu
--- DĂȘnawa ---> raksasa
--- DĂšrĂšng ---> belum
--- Dhamang ---> jelas
--- Dhangan ---> sembuh, berkenan
--- DhatĂȘng ---> ke, kepada, datang
--- Dhawah ---> jatuh
--- DhĂȘkah ---> kampung, dukuh
--- DhumatĂȘng ---> kepada
--- Dhusun ---> desa
--- Dhuwung ---> keris
--- Dilah ---> lampu
--- DintĂȘn ---> hari
--- DintĂȘnan ---> harian
--- Dipun ---> di
--- Dlancang ---> kertas
--- Dora ---> dusta, bohong
--- Dospundi ---> bagaimana
--- DrĂȘmi ---> sekedar
--- Drigami ---> halangan, aral
--- Dugi prayogi ---> pembicaraan yang
baik
--- Dugi-dugi ---> kira-kira, sampai-
sampai
--- Dukacipta ---> susah
--- Duka sampéyan ---> entah, tidak tahu
--- Duka dalĂȘm ---> entah, tidak tahu
--- Duka ki ---> marah
--- Dumados ---> terjadi
--- Dumugi ---> sampai, datang
E :
--- Ăbah ---> bergerak
--- Ăca ---> enak
--- Ălmi ---> ilmu
--- Ămah-Ă©mah ---> berumah tangga,
kawin
--- Ămut ---> ingat, sadar
--- ĂnĂšm ---> muda
--- ĂngĂšn ---> gembala
--- ĂngĂȘt ---> ingat
--- Ănggal ---> baru
--- Ănggal-Ă©nggalan ---> sebentar, cepat
sekali
--- ĂnggĂšn ---> tempat
--- Ănjing ---> pagi
--- Ăntosi ---> tunggu
--- Ăpah ---> upah
--- Ărtos ---> mengerti, tahu
--- ĂsĂȘs ---> rokok
--- Ăstri ---> perempuan
--- Ăstu ---> sungguh
--- Ăstunipun ---> sesungguhnya,
sebenarnya
--- Ătang ---> hitung
--- Ătangan ---> hitungan, perhitungan
--- Ăwah ---> ubah
--- ĂwĂȘd ---> sungkan
G :
--- Gadhah ---> milik, punya
--- Gampil ---> mudah
--- Ganggu damĂȘl ---> jail, menjahili
--- Gangsa ---> gamelan
--- Gangsal ---> lima
--- GantĂšn ---> sirih, kinang
--- Gantos ---> ganti
--- Gantosan --- > gantian, bergantian
--- Garap santun ---> menstruasi
--- Garap toya ---> menstruasi
--- Gatos ---> penting
--- GĂȘbag ---> pukul
--- GĂȘdugi ---> sampai, tercapai
--- GĂȘga ---> turut ---Nggega --> menurut
--- GujĂȘng ---> tertawa
--- GĂȘgujĂȘngan ---> berkelakar
--- GĂȘmujĂȘng ---> tertawa
--- GĂȘlaran ---> tikar
--- GĂȘmatos ---> sayang
--- GĂȘndhis ---> gula
--- GĂȘndhis jawi ---> gula merah
--- GĂȘntos ---> ganti
--- GĂȘntosan ---> gantian
--- GĂȘsang ---> hidup
--- Gigah ---> bangun
--- Gigat --_> gugat
--- Gina ---> manfaat
--- GinĂȘm ---> bicara, kata
--- GinĂȘman ---> berbicara
--- GlĂȘga ---> pohon kelapa ( glugu )
--- Griya ---> rumah
--- GujĂȘng ---> tawa, tertawa
--- Gumampil ---> meremehkan
--- Gumantos ---> berganti, menggantikan
--- Gumatos ---> sangat penting
--- GumujĂȘng --- tertawa
I :
--- IbĂȘr ---> terbang
--- Ical ---> hilang
--- IjĂȘm ---> hijau
--- IjĂȘman ---> berita yang dilisankan
--- Ilmi ---> ilmu
--- ImbĂȘt ---> tambah
--- ImbĂȘtan ---> tambahan
--- ImbĂȘt-imbĂȘtan ---> tambahan
--- Indhak ---> naik
--- Ingah ---> pelihara
--- Ingahan ---> hewan piaraan
--- Inggah ---> naik
--- Inggih ---> iya
--- Inggil ---> atas, tinggi
--- Ingkang bapak ---> bapakmu
--- Ingkang putra ---> anakmu
--- Ingkang ---> yang, -mu ( klitik )
--- ..ipun ---> nya
J :
--- Jagi ---> jaga
--- JalĂȘr ---> laki-laki
--- Jampi ---> jamu, obat
--- Jampi-jampi ---> mantera, guna-guna
--- JangkĂȘp ---> lengkap, genap
--- Japi ---> doa, mantera
--- Jatos ---> jati
--- Jawah ---> hujan
--- Jawi ---> Jawa, luar
--- JĂȘnĂ© ---> kuning
--- JĂȘjĂȘr ---> ukiran, ukir
--- JĂȘnĂ©an ---> kuningan
--- JĂȘnĂ©-jenĂ©an ---> emas imitasi, kuning-
kuningan
--- JĂȘram ---> jeruk
K :
--- KabĂȘkta ---> terbawa, dibawa
--- KabĂȘkta saking ---> terbawa oleh
--- KabĂȘbahan ---> terbubuhi, dibubuhi
--- KabĂȘnan ---> kebanjiran
--- KabĂȘsmĂšn ---> terbakar, kebakaran
--- KabĂȘtahan ---> kebutuhan
--- Kabingahan ---> kebahagiaan,
kesenangan
--- Kaca tingal ---> kaca mata
--- KacĂȘkapan ---> tercukupi, kecukupan
--- Kados ---> seperti
--- Kadadosan ---> terjadi, kejadian
--- Kados punapa ---> seperti apa
--- Kados pundi ---> bagaimana
--- KadugĂšn ---> terkabul, tercapai
--- KaĂšngĂȘtan ---> teringat
--- KagĂȘngĂȘn ---> terlalu besar
--- KaindhakakĂȘn ---> dinaikkan
--- Kaindhakan ---> dinaikkan
--- Kajang sirah ---> bantal
--- KajĂȘng ---> maksud, kayu
--- KajĂȘngan ---> gunungan ( wayang )
--- KajrihĂȘn ---> ketakutan
--- Kala ---> waktu, saat
--- KakĂȘn ---> kaku
--- Kala sĂȘmantĂȘn ---> saat itu
--- Kalangkung ---> kekebihan, terlewati
--- Kalawan ---> dan, serta, dengan
--- Kalayan ---> dan, serta, dengan
--- KalajĂȘng ---> terlanjur
--- Kalampah ---> terlaksana, lazim
--- Kalangkung ---> terlewati, dilewati
--- KalĂȘbĂȘt ---> diterima, termasuk
--- KalĂȘbĂȘtan ---> kemasukan
--- KalĂȘbĂȘtĂȘn ---> terlalu dalam
--- KalĂȘrĂȘsan ---> kebetulan
--- Kalimrahan ---> kelaziman
--- KamajĂȘngan ---> kemajuan
--- KalĂȘnggahan ---> kedudukan
--- KalĂȘpatan ---> kesalahan
--- KalĂȘrĂȘs ---> kebetulan
--- Kalih ---> dua
--- Kalih malih ---> juga, dan
--- Kalihan/kaliyan ---> dan, dengan
--- Kalimrahan ---> kebiasaan, kewajaran
--- KalingsĂȘman ---> merasa malu
--- KalitĂȘn ---> terlalu kecil
--- Kaliyan ---> dengan, dan
--- KamajĂȘngan ---> terlalu maju,
kemajuan
--- Kambang ---> arena laga
--- Kambangan ---> itik ( bebek )
--- KambĂȘngan ---> arena laga, ilalang
--- KambĂȘt ---> tercium
--- Kamipurun ---> bergaya pemberani
--- Kamirahan ---> diberi murah, terlalu
murah
--- KamisĂȘpuh ---> jabatan kepala
kampung
--- Kampir ---> singgah
--- Kanca Ăšstri ---> isteri
--- KandĂȘlan ---> lapis emas pada rangka
keris
--- KandhapĂȘn ---> terlalu rendah
--- Kanéman ---> kelompok anak muda,
tempat tinggal putri mahkota
--- Kanggé ---> berguna, untuk
--- Kanggénan ---> tertempati, ditempati
--- KantĂȘnan ---> jelas
--- Kantos ---> sabar
--- Kantosan ---> bersabar diri
--- Kantukan ---> terdatangi
--- Kantun ---> tertinggal, sisa
--- Kantunan ---> tersisa, sisa-sisa
--- Kaot ---> beda, selisih
--- Kapal ---> Kuda
--- Kapang ---> rindu
--- Kapatosan ---> kepatihan
--- Kapénakan ---> kemenakan
--- KapĂȘngkĂȘr ---> berlalu, yang lalu
--- Kapilaré ---> kekanak-kanakan
--- Kaping ---> yang ke
--- KapintĂȘn ---> ke berapa, tidak terurus
--- KapirĂȘng ---> terdengar
--- Kapurunan ---> keberanian
--- KarahajĂȘngan ---> keselamatan
--- KarĂȘmĂȘnan ---> kesenangan
--- Karisakan ---> kerusakan
--- Karumiyinan ---> didahului, terdahului
--- Kasaénan ---> kebaikan
--- Kasagahan ---> kesanggupan
--- KasagĂȘdan ---> kemampuan,
ketrampilan
--- Kasarasan ---> kesehatan
--- Kasisahan ---> kesusahan
--- KasrĂȘpĂȘn ---> kedinginan
--- KasumĂȘrĂȘpan ---> kelihatan, ketahuan
--- Katampi ---> diterima
--- KatĂȘbihan ---> terlalu jauh
--- KatĂȘbihĂȘn ---> terlalu jauh
--- KatĂȘdha ---> dimakan
--- KatĂȘmpahan ---> terkena akibat
perbuatan orang lain
--- Kathah ---> banyak
--- Katingal ---> tampak
--- Kawan ---> empat
--- Kawaos ---> dibaca
--- KawĂȘdal ---> terucap
--- KawĂȘdalakĂȘn ---> dikeluarkan,
terucapkan
--- KawilujĂȘngan ---> keselamatan
--- KawisĂȘn ---> terlalu mahal, terlalu
renggang
--- KawiyarĂȘn ---> terlalu luas, terlalu
lebar
--- Kawon ---> kalah
--- KawonĂȘn ---> terlalu jelek
--- Kawrat ---> dimuat
--- Kawratan ---> terlalu berat
--- KawratĂȘn ---> terlalu berat
--- Kayektosan ---> kenyataan
--- KabĂȘsmi ---> terbakar
--- KabĂȘtahan ---> kebutuhan
--- Kebincihan ---> dikebiri
--- KĂ©calan ---> kehilangan
--- KĂ©canĂȘn ---> terlalu enak
--- KĂȘcĂȘkapan ---> kecukupan
--- KĂȘcĂȘlakĂȘn ---> terlalu dekat
--- KĂȘcoh ---> ludah, meludah
--- KĂȘdadosan ---> kejadian
--- KĂȘdah ---> harus
--- KĂȘdalon ---> terlalu malam
--- KĂȘdangon ---> terlalu lama
--- KĂȘdhatĂȘngan ---> kedatangan,
terdatangi
--- KĂȘdhawahan ---> kejatuhan
--- KĂȘdugi ---> tercapai, terkabul
--- KĂȘdumugĂšn ---> kedatangan
--- KĂȘjawahan --- > kehujanan
--- KĂȘjawĂšn ---> hal Jawa, kebatinan
--- KĂȘjawi ---> kecuali, selain
--- KĂȘjawi punika ---> selain itu
--- KĂȘkah ---> kukuh
--- KĂȘkathahĂȘn ---> terlalu banyak
--- KĂȘkirangan ---> kekurangan
--- KĂȘlajĂȘng ---> terlanjur
--- KĂȘlampah ---> terlaksana, lazim
--- KĂȘlangkung ---> terlewati, dilewati
--- KĂȘlarĂšnĂȘn ---> terlalu muda
--- KĂ©mawon ---> saja
--- KĂȘmirĂȘngĂȘn ---> terngiang-ngiang
--- KĂȘmpal ---> kumpul
--- KĂȘmpalan ---> kupulan, rapat
--- KĂšmutan ---> teringat
--- KĂšndĂȘl ---> berhenti istirahat
--- KĂȘndĂȘl ---> pemberani
--- KĂȘndhagi ---> sejenis peti
--- KĂšngĂȘtan ---> teringat
--- KĂšnging punapa ---> kenapa, mengapa
--- KĂšnging ---> boleh, kena
--- KĂšnjingĂȘn ---> terlalu pagi
--- KĂȘpambĂȘngan ---> terhalang,
terhadang
--- KĂȘpang ---> kepung
--- KĂȘpanggih ---> bertemu
--- KĂȘpanjangĂȘn ---> terlalu panjang
--- KĂȘpatos ---> terlelap
--- KĂȘpatosan ---> kepatihan
--- KĂȘpĂȘjahan ---> kepaten
--- KĂȘpĂ©nakan ---> kemenakan
--- KĂȘpĂȘngkĂȘr ---> yang lalu
--- KĂȘpireng ---> terdengar
--- KĂȘplajĂȘng ---> terlanjur lari
--- KĂȘra ---> kurus
--- KĂȘrĂȘman ---> sangkar
--- KĂȘrsanipun ---> biar
--- KĂ©sah ---> pergi
--- KĂȘsangĂȘtĂȘn ---> keterlaluan
--- KĂȘsaĂ©nĂȘn ---> terlalu baik
--- KĂȘsĂȘpĂȘnan ---> kesepian
--- KĂȘsĂȘrĂȘpan ---> kemasukan setan
--- KĂȘsĂȘsa ---> tergesa
--- KĂȘsiyangĂȘn ---> kesiangan
--- KĂȘsontĂȘnĂȘn ---> terlalu sore
--- KĂȘsupĂšn ---> lupa, lalai
--- KĂȘtamon ---> kedatangan tamu
--- KĂȘtampi ---> diterima
--- KĂ©tang ---> walaupun, terhitung
--- KĂȘtanggĂȘlan ---> terbebani, percumah
--- KĂȘtawis ---> terlihat, tampak
--- KĂȘtĂȘlasan ---> kehabisan
--- KĂȘtĂȘtah ---> dituduh, dicela
--- KĂȘtilĂȘman ---> tertidur
--- KĂȘtirahan ---> tersisakan
--- KĂȘtlajĂȘng ---> terlanjur
--- KĂȘtos ---> ketan
--- KĂȘtoyan ---> terkena air
--- KĂȘtrimah ---> dianggap baik, diterima
--- KĂȘtuwukĂȘn ---> kekenyangan
--- KĂȘwĂȘdal ---> terkatakan, terucap
--- KĂšwĂȘdan ---> serba salah, terlalu sulit
--- KĂȘwuron ---> mabuk
--- Kilak ---> belanja untuk dijual lagi
--- KilĂšn ---> barat
--- Kimat ---> kambuh
--- Kina ---> lampau, lama, kuno
--- Kina-makina ---> jaman lampau
--- KinantĂšn ---> tak terkira, tak jelas
--- KinĂšn ---> disuruh, dioerintah
--- KinggilĂȘn ---> terlalu tinggi
--- KintĂȘn ---> kira
--- KinintĂȘn ---> disangka, dikira
--- KintĂȘn-kintĂȘn ---> kira-kira, kurang
lebih
--- Kintu ---> kirim
--- Kintun ---> kirim
--- Kintunan ---> kiriman
--- Kirang ---> kurang
--- Kitha ---> kota
--- Kiyat ---> kuat
--- Klapa ---> kelapa
--- KlĂȘbĂȘt ---> termasuk, diterima
--- KlĂȘbĂȘtan ---> kemasukan
--- KlĂȘmpak ---> kumpul
--- KlĂȘntit ---> kelentit
--- KlĂšntu ---> tertukar, keliru
--- Klintu ---> tertukar, keliru
--- KontĂȘn ---> pintu
--- Konjuk ---> kepada, ditujukan
--- Kori ---> pintu
--- Krami ---> menikah
--- Kraos ---> terasa, kerasan, betah
--- Kudha ---> kuda
--- Kula ---> saya
--- KulintĂȘn ---> terbiasa
--- KumĂȘdah ---> merasa harus berbuat
--- KĂȘdah-kumĂȘdah ---> ingin sekali
melakukan sesuatu
--- Kuwaos ---> mampu, kuasa
--- Kuwatos ---> was-was, khawatir
--- Kuwawi ---> kuat
L :
--- LabĂȘt ---> bela, jasa baik
--- Lados ---> layan, saji
--- Ladosan ---> sajian, layanan
--- LajĂȘng ---> kemudian
--- Lambang ---> tukar
--- Lampah ---> jalan
--- Lampah dhodhok ---> jalan sambil
jongkok
--- Lampah ngiwa ---> serong
--- Lampahan ---> lakon, waktu yang
diperlukan
--- Landi ---> Belanda
--- Langkung ---> lebih, lewat
--- Lanté ---> tikar
--- Lanthingan ---> kendi
--- Laré ---> anak
--- Latu ---> api
--- LĂȘbĂȘt ---> dalam, masuk
--- LĂȘbĂȘtan ---> masukan, setor arisan
--- LĂȘlados ---> melayani, menyiapkan
--- LĂȘlatu ---> berdiang
--- LĂȘma ---> gemuk
--- LĂȘmbu ---> sapi
--- LĂȘpat ---> salah
--- LĂšpĂšn ---> sungai
--- LĂšr ---> utara
--- LĂšr kilĂšn ---> barat laut
--- LÚr wétan ---> timur laut
--- LĂȘrĂȘs ---> betul
--- Lilin ---> lilin, malam
--- Liman ---> gajah
--- Limrah ---> wajar, umum, lazim
--- Linangkung ---> luar biasa
--- LingsĂȘm ---> malu
--- Lintonan ---> saling menukar
--- Lintu ---> tukar
--- Lisah ---> minyak
--- Lisah gas --->minyak tanah
--- Lisah patra ---> minyak tanah
--- Lisah pĂȘt ---> minyak tanah
--- Lisah wangi ---> minyak wangi
--- Lumados ---> melayani, menyajikan
--- Lumajar ---> lari
--- LumajĂȘng ---> lari
--- Lumampah ---> berjalan
--- Lumangkung ---> sombong
--- LumĂȘbĂȘt ---> masuk
--- Lungguh ---> duduk
M :
--- MabĂȘn ---> mencibir, mencela
--- MabĂȘni ---> membantah, mengolok-
olok
--- Madosi ---> mencari
--- Maésa ---> kerabau
--- MaibĂȘn ---> tidak percaya dengan
mencela
--- MajĂȘng ---> maju, ke depan
--- MajĂȘngakĂȘn ---> memajukan
--- MakatĂȘn ---> demikian, begitu, begini
--- MakĂšwĂȘdi ---> menghambat
--- Malih ---> lagi
--- MambĂȘngi ---> menghalangi
--- MambĂȘt ---> berbau
--- Manah ---> hati, pikiran, rasa
--- Manawi ---> bila, jika, jikalau
--- Mandé ---> berjualan
--- MandĂ©kakĂȘn ---> menjualkan
--- Mandhap ---> turun
--- Mandung ---> mencuri
--- Mandungi ---> memanglingkan,
penampilannya jadi lain
--- MangĂȘrtos ---> tahu, mengerti
--- Mangga ---> silakan, mari
--- ManggĂšn ---> bermukim, tinggal
--- Manggih ---> menemukan
--- ManggihakĂȘn ---> menemukan
--- Manggihi ---> menemui
--- Mangké ---> nanti
--- Mangsul ---> membalik
--- MangsulakĂȘn ---> mengembalikan
--- Mangsuli ---> mengulangi,
mengulang, menjawab
--- ManjangakĂȘn ---> memanjangkan
--- MantĂȘn ---> kian --- semanten --->
sekian
--- Mantos-mantos ---> berpesan supaya
--- Mantuk ---> pulang
--- MantukakĂȘn ---> mengembalikan
--- Mantun ---> sembuh
--- MantunakĂȘn ---> menyembuhkan
--- Mantuni ---> sembuh dari, berhenti
dari
--- Maos ---> membaca, menumbak
--- Maosi ---> memajaki
--- Marasi ---> mencukur
--- Martosi ---> mengabari
--- Martuwi ---> menjenguk
--- Maosan ---> tanah yang disewakan
--- MaspaosakĂȘn ---> memperhatikan
--- Mastaka ---> kubah
--- Mastani ---> menuebut, menamai
--- Mbaita ---> naik perahu
--- Mbobot ---> hamil
--- MĂ©bah ---> bergerak, menggerakkan
--- MĂȘdal ---> keluar
--- MĂȘdamĂȘl ---> bekerja
--- MĂȘdhak ---> turun
--- MĂȘjahi ---> membunuh
--- MĂȘkatĂȘn ---> demikian, begini
--- MĂȘkĂšwĂȘdi ---> menghambat,
menghalang-halangi
--- Memurun ---> memberanikan
--- MĂȘnapa ---> apa
--- MĂȘnawi ---> apabila, jika, barangkali
--- MĂ©nda ---> kambing
--- MĂ©ndha ---> kambing, menyerupai,
seperti
--- MĂšndĂȘl ---> diam
--- MĂȘndhĂȘt ---> mengambil
--- MĂȘngajĂȘng ---> menuju depan
--- MĂȘngalĂšr ---> menuju utara
--- MĂȘnganggĂ© ---> memakai
--- MĂȘnggah ---> bagi, adapun
--- MĂȘngilĂšn ---> menuju barat
--- MĂȘnginggil ---> menuju atas
--- MĂȘngkĂ© ---> nanti, sebentar lagi
--- MĂȘngkĂȘr ---> membelakangi
--- MĂȘngku ---> mengandung,
mempunyai, bermaksud
--- MĂȘngsah ---> musuh, lawan
--- MĂȘnika ---> ini, itu
--- MĂȘningi ---> mengalami
--- MĂȘrdamĂȘl ---> bekerja
--- MĂȘrdhusun ---> ke desa
--- MĂȘrgi ---> jalan, sebab, karena
--- MĂȘrni ---> memberi warna, mewarnai
--- MĂȘrtamu ---> bertamu
--- MĂȘrtosakĂȘn ---> mengabarkan
--- MĂȘrtosi ---> mengabari, memberi
kabar
--- MĂȘrtuwi ---> menjenguk, melihat
--- MĂȘstani ---> menuduh, menamai
--- MĂȘtahakĂȘn ---> mewutuhkan
--- MĂȘtak ---> mengubur, menanam
--- MĂ©tang ---> menghitung
--- MĂȘthak ---> puasa memutih
--- MĂȘwahi ---> membubuhi, menambahi
--- MibĂȘr ---> terbang
--- Mical ---> menghitung
--- MicantĂȘn ---> bicara, berkata
--- Mikantuki ---> beruntung
--- Mikawoni ---> mengalah
--- Mila ---> karena, makanya
--- MilujĂȘngi ---> selamatan, menyelamati
--- Mimpang ---> menang
--- Mindhah ---> memindhah, menggeser
--- Mindhak ---> bertambah, naik,
menjadikan
--- Minggah ---> naik
--- MintĂȘn ---> berapa setiap satunya
--- Mirah ---> murah, banyak sekali
--- Mirantos ---> lengkap peralatannya
--- Miraos ---> lezat, nikmat
--- MirĂȘng ---> mendengar
--- Misanjangi ---> menasehati
--- Misantuni ---> menyantuni
--- MitambĂȘti ---> pura-pura tidak tahu
--- MitĂȘdahakĂȘn ---> memberitahukan
--- Miwah ---> serta, dengan, dan
--- MiyarakĂȘn ---> memperluas,
memperlebar
--- Mlajar ---> lari
--- Mlampah ---> berjalan
--- MlĂȘbĂȘt ---> masuk
--- MlĂȘmpak ---> berkumpul
--- Mradini ---> membagi rata
--- Mraos ---> nikmat, lezat
--- MrasĂȘkawan ---> membagi menjadi
empat
--- MrihatosakĂȘn ---> menghawatirkan
--- Mrika ---> ke sana
--- Mriki ---> ke sini
--- Mriku ---> ke situ
--- Mripat ---> mata
--- Mriyantuni ---> bergaya priyayi
--- Mucal ---> mengajar
--- Mugi ---> semoga
--- Mundri ---> puting susu
--- MungĂȘl ---> berbunyi, bersuara
--- MurugakĂȘn ---> mengantarkan,
menyebabkan
--- Murugi ---> menjemput, mendatangi
--- Mutawatosi ---> mencemaskan
N :
--- Nagari ---> negara, kota
--- Nagasantun ---> nagasari
--- NakdhĂšrĂšk ---> saudara sepupu
--- NakĂškakĂȘn ---> menanyakan
--- NakĂšni ---> menanyai
--- NaksihakĂȘn ---> menyisakan
--- Nama ---> nama
--- NambĂȘt ---> menyambung
--- NambĂȘti ---> pura-pura tak tahu
--- Namoni ---> menjadi tamu
--- NampĂšni ---> menerima
--- Nampi ---> menerima
--- Namung ---> hanya, cuma
--- NanĂȘm ---> menanam
--- NanggĂȘl ---> menanggung
--- Nangsuli ---> mengikat
--- Narimah ---> pasrah, menerima
--- Nasiki ---> membedaki
--- Naté ---> pernah
--- NawĂškakĂȘn ---> menawarkan
--- NawĂšni ---> menawari
--- Nawi ---> menawar
--- Ndangoni ---> menjadikan lama
--- NdĂȘdangu ---> membuat lama
--- NdhatĂȘngi ---> mendatangi,
menghadiri
--- Ndhawah ---> pura-pura jatuh
--- Ndhawahi ---> kejatuhan
--- NĂȘbih ---> menjauh
--- NĂȘbihi ---> menjauhi
--- NĂȘdahakĂȘn ---> menunjukkan,
memberitahukan
--- NĂȘdahi ---> memberi tahu
--- NĂȘdha ---> makan, minta
--- NĂȘdhak ---> menyalin, menerima
--- NĂȘdhi ---> makan
--- NĂȘdhani ---> memakan, suka meminta
--- NĂȘgari ---> kota, negara
--- NĂȘgil ---> menjadikan ladang
--- NĂȘksihakĂȘn ---> menyisakan
--- NĂȘlasakĂȘn ---> menghabiskan
--- NĂšm ---> muda
--- Ném-néman ---> pemuda
--- NĂȘmpahi ---> mengganti kerugian
--- Nénéman ---> pemuda
--- NĂȘngga --->menunggu
--- NĂȘnggani ---> menunggui
--- NĂȘpangi ---> mengenali
--- NĂȘpdal ---> hari kelahiran
--- NĂȘsa-nĂȘsa ---> menyuruh cepat
--- NĂȘsĂȘp ---> menyusu
--- NĂȘsĂȘpi ---> menyusui
--- NĂȘsihakĂȘn ---> menyisakan
--- NĂȘtah ---> menuduh, memarahi
--- NĂštĂšsakĂȘn ---> menyunatkan
--- NgabĂȘn ---> mengadu
--- NgabĂȘn-abĂȘn ---> mengadu-adu
--- NgabĂȘn-abĂȘni ---> membujuk
--- NgabritakĂȘn ---> membuat merah,
memerahkan
--- Ngabriti ---> memerahi
--- NgagĂȘngakĂȘn ---> membesarkan
--- NgajĂȘng ---> depan
--- NgajĂȘngakĂȘn ---> mengajukan,
mengusulkan, menghadapi
--- NgajĂȘng-ajĂȘng ---> mengharapkan
--- NgajĂȘngipun ---> depannya
--- NgajĂȘngi ---> ikut tampil
--- Ngajrih-ajrihi ---> menakut-nakuti
--- Ngajrihi ---> menakuti
--- Ngakathah ---> orang banyak
--- NgakĂȘn ---> mengaku
--- NgakĂȘni ---> mengakui
--- NgakĂȘnakĂȘn ---> membuat kaku
--- NgakĂȘn-akĂȘn ---> mengaku-aku
--- NgalĂšr ---> ke utara
--- NgalitakĂȘn ---> mengecilkan
--- NgambĂȘngi ---> menghalangi
--- NgambĂȘt ---> membau
--- NgambĂȘt-ambĂȘti ---> menyebarkan
bau, mebuat bau tersebar
--- NgambĂȘti ---> membaui
--- Ngampil ---> meminjam
--- Ngandhap ---> bawah
--- NgandhapakĂȘn ---> menurunkan
--- Ngandhapi ---> mengikuti, menuruni
--- Nganggé ---> memakai
--- NganggĂšni ---> menempati,
mengenakan, memakaikan
--- Ngangkah ---> bermaksud,
mempunyai maksud
--- Ngangkah-angkah ---> berhati-hati
--- Ngantawisi ---> memberi batas,
menyekat
--- Nggantos ---> sampai
--- NgantosakĂȘn ---> menantikan,
menanti, menunggu
--- Ngatos-antos ---> berhati-hati
--- Ngantos-ngantos ---> menanti-nanti
--- Ngantun ---> sengaja terlambat
--- NgantunakĂȘn ---> menyisakan,
meninggalkan
--- Ngaos ---> mengaji
--- Ngaosi ---> menghormati
--- NgapintĂȘni ---> menyusahkan
--- Ngapu ---> mengapur
--- NgapuntĂȘn ---> maaf
--- Ngartani ---> membayari
--- NgasrĂȘpakĂȘn ---> mendinginkan
--- NgatĂȘn ---> begitu, begini
--- NgathahakĂȘn ---> memperbanyak
--- Ngathahi ---> menambah banyak
--- Ngatingal ---> memperlihatkan
--- Ngatos-atos ---> berhati-hati
--- Ngawis ---> menawar
--- Ngawisi ---> melarang, menjauhi
--- Ngawon ---> mengalah
--- NgawonakĂȘn ---> mengalahkan
--- Ngawon-awon ---> menjelek-jelekan
--- Ngawrat ---> memuat
--- NgawratakĂȘn ---> memberatkan
--- Ngawrati ---> membebani, memihak
--- NgĂ©bahakĂȘn ---> menggerakkan
--- Ngéca-éca ---> menyenangkan
--- NgĂȘdalakĂȘn ---> mengeluarkan,
menampilkan
--- NgĂȘdali ---> menampilkan
--- NgĂȘdugĂšni ---> berkenan
--- NgĂȘjawĂškakĂȘn ---> mengecualikan,
menjawakan
--- NgĂȘjawi ---> ke Jawa
--- NgĂȘkahi ---> mengukuhi
--- NgĂȘkĂȘpi ---> melindungi, menutupi
--- NgĂšlmi ---> ilmu
--- NgĂ©mah-Ă©mahakĂȘn ---> mengawinkan
--- NgĂȘmingakĂȘn ---> mengkhususkan
--- NgĂȘmpal ---> mengumpul
--- Ngémut-émut ---> mengingat-ingat
--- NgĂšndĂȘlakĂȘn ---> mendiamkan
--- NgĂšndĂȘli ---> memecat,
mengistirahatkan
--- NgĂȘndhangsuli ---> mengendalikan
--- NgĂȘnĂšmakĂȘn ---> meremajakan
--- NgĂȘnĂšmi ---> bergaya muda
--- NgĂȘngĂšn ---> mengembala
--- NgĂšngĂȘt-ĂšngĂȘt ---> mengingat-ingat
--- Ngénggali ---> mencoba yang baru
--- NgĂȘnggĂšn ---> di tempat
--- NgĂȘnggĂšni ---> menempati
--- NgĂȘnggĂšn-ĂȘnggĂšni ---> memakaikan
--- NgĂȘnggihi ---> mengiyakan
--- NgĂšngingi ---> mengenai
--- NgĂȘntosi ---> menanti
--- NgĂ©ntunakĂȘn ---> meninggalkan,
menyisakan
--- Ngépahi ---> mengupah
--- NgĂȘpang ---> mengepung
--- NgĂȘrtos ---> tahu, mengerti
--- NgĂȘrtosi ---> mengetahui, melihat
--- Ngésahi ---> menghindar,
meninggalkan
--- NgĂȘsĂȘs ---> merokok
--- NgĂȘsrĂȘpakĂȘn ---> mendinginkan
--- Ngétang ---> menghitung
--- NgĂ©tangakĂȘn ---> menghitungkan
--- Ngétangi ---> menghitungi
--- NgĂȘtawis ---> tampak, kelihatan
--- NgĂȘtawisi ---> menyebabkan jadi
tampak
--- NgĂȘtingal ---> menampakkan
--- Ngéwahi ---> mengubah
--- NgĂšwĂȘd-ĂšwĂȘdi ---> menghalang-
halangi
--- NgĂȘwrat ---> memuat
--- Ngical ---> menghilangkan
--- NgijĂȘm ---> membuat jadi hijau
--- NgijĂȘmakĂȘn ---> menggadaikan,
menghijaukan
--- Ngilak ---> berbelanja untuk dijual
--- Ngilapi ---> mengingkari
--- NgilĂšn ---> ke barat
--- NgimbĂȘti ---> menambahi
--- Ngindhaki ---> menaikkan, menambahi
--- Ngingah ---> memelihara
--- Ngingahi ---> memberi makan
sinoman
--- Nginggahi ---> mendaki, menaiki
--- Nginggihi ---> mengiyakan
--- NginggilakĂȘn ---> meninggikan
--- Ngingingi ---> mengenai
--- NgintĂȘn ---> mengira
--- Ngintun ---> mengirim
--- Ngirangi ---> mengurangi
--- Ngiyati ---> memperkuat
--- NglabĂȘti ---> membela, memihak
--- Ngladosi ---> melayani
--- NglajĂȘngakĂȘn ---> melanjutkan,
meneruskan
--- NglampahakĂȘn ---> menjalankan
--- Nglampahi ---> mengalami, menjalani
--- Nglangkungi ---> melewati, melebihi
--- NglĂȘbĂȘtakĂȘn ---> memasukkan
--- NglĂȘbĂȘti ---> memasuki
--- NglĂȘlĂȘma ---> menggemukkan,
mebuat agar jadi gemuk
--- NglĂȘmakakĂȘn ---> menggemukkan
--- NglĂȘmpak ---> berkumpul
--- NglĂȘnggahi ---> menduduki
--- NglĂȘpatakĂȘn ---> menyalahkan
--- NglĂȘrĂȘsi ---> kebetulan
--- NglimrahakĂȘn ---> melazimkan
--- NglingsĂȘmi ---> memalukan
--- Nglintoni ---> menukar, mengganti
--- Nglisah ---> berminyak
--- Nglisahi ---> meminyaki
--- Ngradin ---> merata, membuat rata
--- Ngraos ---> merasa
--- NgraosakĂȘn ---> merasakan
--- Ngraosi ---> membicarakan,
menggunjingkan
--- NgrĂȘbahi ---> menjatuhi, merobohi
--- NgrĂȘbat ---> merebut
--- NgrĂȘgĂšni ---> menghargai
--- NgrĂȘkaos ---> sengsara, berat, sulit
--- NgrĂȘkaosakĂȘn ---> menyulitkan,
menyulitkan
--- NgrĂȘmbag ---> membicarakan
--- Ngrémbak ---> mengubah
--- NgrĂȘmbat ---> memikul
--- Ngréncangi ---> membantu
--- NgrĂȘntahakĂȘn ---> meruntuhkan,
menjatuhkan
--- NgrĂȘntahi ---> memberi kebaikan
--- NgrĂȘsahi ---> mengganggu
--- Ngrika ---> di sana, sana
--- Ngriki ---> di sini, sini
--- Nriku ---> di situ, situ
--- Ngrimat ---> merawat
--- Ngrimati ---> merawat
--- Ngringgit ---> menanggap wayang,
menjalankan wayang ( Dalang )
--- Ngrisak ---> merusak
--- Ngriyini ---> mendahului
--- Ngumaosi ---> merasa
--- Ngrumiyini ---> mendahului
--- Ngudakawis ---> mengira-ira,
memperkirakan
--- Ngulami ---> ulama
--- NgungĂȘlakĂȘn ---> membunyikan
--- NgungĂȘli ---> mengatai
--- NgungĂȘl-ungĂȘlakĂȘn ---> mengata-
ngatai
--- Nguntawisi ---> memberi jarak
--- Ngupadosi ---> mencari
--- NgupamĂškakĂȘn ---> mengumpamakan
--- NgwartosakĂȘn ---> mengabarkan
--- NgwaspaosakĂȘn ---> memperhatikan
--- Ngwatosi ---> mengkhawatirkan
--- NgwiyarakĂȘn ---> melebarkan
--- NgyĂȘktosakĂȘn ---> membuktikan
--- NgyĂȘktosi ---> menandai
--- Nigan ---> bertelur
--- Nilar ---> meninggal, meninggalkan
--- Nilari ---> meninggali
--- NilarakĂȘn ---> meninggalkan
--- Nilemi ---> meniduri
--- Ningali ---> melihat
--- Ninja ---> beranak untuk kucing
--- NirahakĂȘn ---> menyisakan
--- Nirahi ---> menyisai
--- NjampĂšni ---> mengobati
--- Nlatosi ---> menekuni
--- Noyani ---> mengairi, menggenangi
--- Nrimah ---> pasrah, menerima
--- Numbas ---> membeli
--- Numbasi ---> membeli
--- Numpak ---> naik, mengendara
--- Numpaki ---> mengendarai, menaiki
--- NunĂškakĂȘn ---> membuat rugi
--- Nunggil ---> menyatu
--- Nuntak ---> muntah
--- NuntĂȘk ---> muntah
--- NuntĂȘn ---> kemudian
--- NuwĂšni ---> menjenguk, menengok
--- NuwuhakĂȘn ---> menyebabkan,
menimbulkan
--- NuwukakĂȘn ---> mengenyangkan
--- Nyabin ---> menggarap sawah
--- Nyadé ---> menjual
--- NyaĂšni ---> membuat baik
--- Nyagahi ---> menyanggupi
--- NyagĂȘdi ---> menyanggupi
--- Nyalawados ---> mencurigakan
--- NgambĂȘt ---> menyambung, membau
--- Nyambut damĂȘl ---> bekerja
--- Nyambut ---> meminjam
--- NyamĂškakĂȘn ---> menyamakan
--- NyamĂšni ---> menyamai
--- Nyami ---> sama
--- Nyami-nyami ---> menyama-nyamakan
--- NyandĂškakĂȘn ---> menggagalkan
--- NyangĂȘtakĂȘn ---> menyangatkan
--- Nyanggi ---> menyangga
--- Nyanjangi ---> menasehati, memberi
tahu
--- NyantĂȘn ---> mencela
--- Nyantuni ---> mengganti, menukar
--- NyarasakĂȘn ---> menyembuhkan,
menyehatkan
--- NyarĂȘmi ---> memberi garam,
menggarami, membayar bunga utang
--- NyarĂȘngi ---> bersamaan, berbarengan
--- NyariosakĂȘn ---> menceritakan
--- Nyarungi ---> memasukkan keris ke
dalam rangka
--- Nyata ---> merokok
--- Nyawiki ---> menceboki
--- NyĂȘbat ---> menyebut
--- NyĂȘbatakĂȘn ---> menyebutkan
--- NyĂȘdayakakĂȘn ---> menyeluruhkan,
semuanya
--- NyĂȘdhahi ---> mengundang
--- NyĂȘgah ---> menjamu
--- NyĂȘkapakĂȘn ---> mencukupkan
--- NyĂȘkapi ---> mencukupi
--- NyĂȘkar ---> menabur bunga, menyanyi
--- NyĂȘkĂ©cakakĂȘn ---> mengenakkan
--- NyĂȘlak ---> mendekat
--- NyĂȘlakakĂȘn ---> mendekatkan
--- Nyélaki ---> mendekati
--- NyĂȘlangkung ---> setiap satunya dua
puluh lima
--- NyĂȘlĂȘb ---> memberi warna biru kain
batik
--- NyĂȘmadosi ---> menunda janji
--- NyĂȘmĂȘng ---> menghitam
--- NyĂȘngkangi ---> memakaikan giwang
--- NyĂȘnjata ---> menembak
--- NyĂȘnyakit ---> menyakiti
--- NyĂȘpaosi ---> mengutuk
--- NyĂȘpĂȘn ---> menyepi, di tempat yang
sepi
--- NyĂȘpĂȘng ---> memegang
--- NyĂȘpĂȘngakĂȘn ---> memegangkan
--- NyĂȘpĂȘngi ---> memegangi
--- NyĂȘpuhi ---> yang menjadi tetua
--- NyĂȘrapakĂȘn ---> memasukkan
--- NyĂȘrapi ---> memasuki, merasuki
--- NyĂȘrat ---> menulis, membatik
--- Nyiangi ---> sengaja datang siang
--- NyingĂȘli ---> mengenakan ikat kepala
di kepala orang lain
--- NyipĂȘng ---> berbalam, menginap
--- Nyobi ---> mencoba
--- NyontĂȘni ---> sengaja datang sore-
sore
--- NyrantosakĂȘn ---> bersabar
--- Nyiyosaken ---> menceritakan
--- Nyriyosi ---> menasehati
--- NyukakakĂȘn ---> memberikan
--- Nyukani ---> memberi
--- Nyumadosi ---> menunda
kesanggupan
--- NyumpĂȘna ---> bermimpi
--- Nyumurupi ---> melihat, mengetahui
--- Nyupaosi ---> mengutuk
--- Nyupé ---> melupakan, pura-pura lupa
--- NyupĂȘna ---> bermimpi
--- Nyuraosi ---> mengartikan
--- NyuwantĂȘn ---> bersuara
--- NyuwĂȘngakĂȘn ---> mengosongkan
P :
--- PabĂȘn ---> bertengkar
--- PabĂȘnan ---> tukang bertengkar
--- PadamĂȘlan ---> pekerjaan
--- Padhusunan ---> pedesaan
--- PadintĂȘnan ---> keseharian
--- Pados ---> cari
--- Padosan ---> tempat berwudu
--- Paéwahan ---> perubahan
--- Pager banon ---> tembok bata
--- PaginĂȘman ---> pembicaraan
--- Pagriyan ---> perumahan
--- PagujĂȘngan ---> bergurau, berkelakar
--- PaibĂȘn ---> cela
--- Pajagan ---> tempat penjagaan, gardu
--- PajalĂȘran ---> penis
--- PajĂȘng ---> laku
--- Pak alit ---> sebutan adik bapa/ibu
--- Pak sĂȘpuh ---> sebutan kakak
bapak/ibu
--- Pakawisan ---> pekarangan, halaman
--- PakĂȘcohan ---> tempat meludah
--- PakĂšn ---> perintah
--- PakĂȘm ---> paku
--- PakĂšndĂȘlan ---> peristirahatan
--- PakĂšwĂȘd ---> kesulitan, malu,
halangan
--- PalĂȘnggahan ---> tempat duduk
--- Palih ---> belah, separo
--- Palihan ---> separo-separo
--- Pamadé---> penjual
--- Pamanahan ---> pemikiran
--- Pamanggih ---> pendapat, pemikiran
--- PambajĂȘng ---> anak pertama
--- Pambekta ---> pembawa
--- PambĂȘng ---> aral, cegah, halangan
--- PambĂȘsmĂšn ---> tempat pembakaran
--- PambĂȘsmi ---> pembakar
--- Pambucalan ---> pembuangan
--- PamĂȘdal ---> pendapatan,
penghasilan, pengeluaran
--- PamĂȘtawis ---> peramal, paranormal
--- PamĂȘthakan ---> pemutihan,
membuat putih
--- Pamical ---> penghitung,
penghitungan
--- Pamiraos ---> menghubung-
hubungkan
--- PamirĂȘng ---> pendengaran
--- Pamrayogi ---> saran, sebaiknya
--- Panampi ---> penerimaan, penerima
--- PananggĂȘl ---> penanggung
--- Panarimah ---> rasa berterima kasih
--- PandamĂȘl ---> pembuat
--- PandamĂȘlan ---> pekerjaan
--- Pandhapi ---> pendapa
--- Pandung ---> pencuri, pangling
--- PanĂȘdha ---> permintaan, cara
memakan
--- PangabĂȘnan ---> arena berlaga,
tempat mengadu
--- PangagĂȘng ---> pembesar, penguasa
--- PangajĂȘng ---> pemimpin, pemuka
--- PangajĂȘng-ajĂȘng ---> harapan,
berharap
--- PangapuntĂȘn ---> maaf
--- Pangawis ---> penawaran
--- Pangawon-awon ---> perkataan yang
membuat jelek
--- Pangémut-émut ---> pengingat-ingat
--- PangĂšn ---> penggembala
--- Pangénan ---> tempat penggembalaan
--- PangĂšngĂȘt-ĂšngĂȘt ---> pengingat-ingat
--- PangĂȘrtosan ---> pengertian
--- Panggénan ---> tempat
--- PanggĂȘsangan ---> penghidupan
--- Panggigat ---> penggugat
--- Panggih ---> temu
--- Panginggil ---> atasan
--- Pangraos ---> perasasn, perasa
--- Pangudakawis ---> perkiraan
--- Pangudaraos ---> pemikiran, perasaan
--- Paningal ---> mata, penglihatan
--- Panja ---> jalu
--- Panjang ---> panjang
--- Panjatos ---> rotan
--- Pantawis ---perantara
--- Pantun ---> padi
--- Panunggilanipun ---> sejenisnya
--- Panyadé ---> penjual
--- Panyadéan ---> penjualan, tempat
berjualan
--- PanyantĂȘn ---> pencelaan
--- PanyĂȘlak ---> pemendek, pendekat
--- PanyĂȘrat ---> penulis
--- PanyĂȘratan ---> penulisan, cara
menulis
--- PanyipĂȘngan ---> penginapan
--- Paos ---> pajak
--- ParĂȘdĂšn ---> pegunungan
--- Paringgitan ---> tempat pertunjukan
wayang
--- Pasabinan ---> persawahan, sawah
--- PasĂȘgahan ---> hidangan
--- PasitĂšn ---> pertanahan
--- Pasowanan ---> tempat menghadap
--- Patarosan ---> ahli berunding
--- PatĂȘdhan ---> pangan, makanan
--- PatilĂȘman ---> tempat untuk tidur
--- Patos ---> begitu
--- Patumbasan ---> maskawin
--- Paturasan ---> tempat kencing
--- Pawartos ---> kabar, berita
--- PawĂšstrĂšn ---> vagina
--- PawicantĂȘnan ---> percakapan
--- Pawingking ---> pengikut
--- PĂȘjah-gĂȘsang ---> hidup-mati
--- PĂȘjah ---> mati
--- PĂȘkĂȘn ---> pasar
--- PĂȘkĂȘnan ---> pasaran, keramaian
pasar
--- PĂȘkĂšwĂȘd ---> serba salah, malu
--- PĂȘksi ---> burung
--- PĂ©mo ---> ucapan penyemangat
--- PĂ©mahan ---> perumahan
--- PĂ©mut ---> pengingat, peringatan
--- PĂ©nakan ---> kemenakan, sebutan
anak dari adik istri atau suami
--- PĂȘndhapi ---> pendapa, balai
--- PĂȘndhĂȘt ---> ambil
--- PĂȘngkĂȘr ---> yang lalu, berlalu
--- PĂȘngkĂȘran ---> belakang
--- PĂȘnjatos ---> penjalin
--- PĂȘpanggihan ---> pertemuan
--- PĂȘpindhan ---> ibarat
--- PĂȘtak ---> kubur, tanam
--- PĂ©tangan ---> perhitungan
--- PĂȘthak ---> putih
--- Piawon ---> tindakan jahat
--- PigujĂȘngan ---> berkeakar
--- PikajĂȘngan ---> yang dikehendaki
--- Pikantuk ---> memperoleh, boleh,
mendapat
--- Pikawon ---> kekalahan
--- PikĂȘkah ---> surat penguat
--- Pilampah ---> perilaku, kisah
--- PilĂȘnggah ---> yang duduk, tempat
tinggal
--- Pinanggih ---> bertemu
--- Pindhah ---> pindah, bergeser tempat
--- Pindhan ---> bercerai
--- PinĂȘjahan ---> dibunuh
--- Pinggahan ---> selamatan menjelang
bulan puasa
--- PinisĂȘpuh ---> yang dituakan
--- PintĂȘn ---> berapa
--- Pirantos ---> perabot
--- Pisang ---> pisang
--- Pisantun ---> pemberian
--- Pitados ---> percaya
--- Pitakénan ---> pertanyaan
--- PitakĂšn ---> bertanya
--- PitĂȘdah ---> petunjuk, ajaran
--- Piyambak ---> sendiri
--- Piyantun ---> orang, priyayi
--- PlajĂȘng ---> lari
--- Pradandosan ---> berbusana
--- PraduntĂȘn ---> peduli
--- Prahpun ---> bagaimana
--- Prakawis ---> perkara
--- PramanĂȘm ---> awas penglihatannya,
terang
--- Pramila ---> karena itu, sehubungan
dengan itu
--- Prandosipun ---> adapun, meskipun
--- Prantos ---> prabot, peralatan
--- Praos ---> perada, cat berwarna kuning
--- Praosan ---> keemasan
--- Prasakawan ---> perempatan
--- Pratigan ---> pertigaan
--- Prayogi ---> baik
--- Prihatos ---> ikut bersedih, perihatin
--- Priyantun ---> orang, orang berpangkat
--- Priyayi ---> orang, orang berpangkat
--- Pun ---> si ( partikel )
--- Punapa ---> apa, mengapa
--- Punapi ---> apa
--- Pundi ---> mana
--- Punika ---> ini, itu
--- Puniki ---> ini
--- Puniku ---> itu
--- Purug ---> jemput
--- Purugi ---> jemput
--- Purun ---> mau, berani
--- PuwantĂȘn ---> terakhir
--- Puyuh ---> puyuh
R :
--- Radi ---> agak
--- Radin ---> merata, rata
--- Radinan ---> jalan
--- Rah ---> darah
--- RahajĂȘng ---> selamat, beruntung
--- RaintĂȘn ---> siang
--- Raos ---> rasa
--- Raos pangraos ---> dugaan, perasaan
--- Raos rumaos ---> perasaan merasa
melakukan
--- RĂȘbah ---> roboh
--- RĂȘbat lĂȘrĂȘs ---> mengaku paling benar
--- RĂȘbat ---> rebut
--- RĂȘbatan ---> berebut
--- RĂȘdatos ---> susah
--- RĂȘdĂšn ---> gunung
--- RĂȘdi ---> gunung
--- RĂȘgi ---> harga
--- RĂȘkaos ---> sengsara
--- RĂȘmbag ---> dibicarakan
--- RĂ©mbak ---> rombak, ubah
--- RĂȘmbat ---> pikul
--- RĂȘmbatan ---> alat memikul
--- RĂȘmĂȘn ---> senang
--- RĂȘmĂȘnan ---> kesenangan
--- RĂȘmĂȘnnyar ---> senang ketika masih
baru
--- RĂ©ncang ---> teman, pembantu
--- RĂȘntah ---> runtuh, roboh
--- RĂȘsah ---> rusuh, khawatir, was-was
--- Rika ---> sana
--- Rikma ---> rambut
--- Rimat ---> rawat
--- Ringgit ---> wayang
--- RintĂȘn ---> siang
--- Risak ---> rusak
--- Ron ---> daun
--- Rosan ---> tebu
--- Rumantos ---> siap sedia
--- Rumaos ---> merasa, perasaan,
mengerti
--- RumĂȘntah ---> berjatuhan, jatuh
--- Rumiyin ---> dahulu, dulu
--- Rumput --- > rumput
--- Rupi ---> wujud, bentuk, wajah
S :
--- Saandhap ---> serendah
--- Sabin ---> sawah
--- Sadasa ---> sepuluh
--- Sadaya ---> semua
--- Sadé ---> jual
--- Sadéan ---> berjualan
--- SadhĂšrĂšk ---> saudara
--- Saé ---> baik
--- Saénjing ---> sejak dari pagi
--- SaĂšstu ---> nyata, sungguh, jadi
--- Sagah ---> sanggup
--- SagantĂȘn ---> samodera, laut
--- SagĂȘd ---> dapat, bisa
--- SĂȘkalihan/sĂȘkaliyan ---> berdua,
sekalian
--- Sakéca ---> enak
--- SakĂȘdhap ---> sebentar
--- SakĂȘdhik ---> sedikit
--- SakĂȘlangkung ---> melebihi, sangat,
lebih
--- Saking ---> dari
--- Sakit ---> sakit
--- Sapunika ---> sekarang
--- Salah paningal ---> salah penglihatan
--- Salah satunggil ---> salah satu
--- Salawana ---> bertengkar
--- Samangké ---> sekarang
--- SamantĂȘn ---> sekian, demikian
--- SambĂȘt ---> hubung, sambung
--- Sambut ---> pinjam
--- Sami ---> sama
--- Sampéyan ---> kamu, Anda
--- Sampun ---> sudah
--- Samudayanipun ---> semuanya, apa
saja
--- Samukawis ---> apa saja, semuanya
--- Sandé ---> gagal, sarung
--- Sanés ---> bukan, lain, beda
--- SangĂȘt ---> sangat
--- Sanggi ---> sangga
--- Sangking ---> dari
--- Sangsam ---> rusa
--- Sangsang ---> kalung
--- Santun ---> ganti, berubah, gambir
( alat menyunggi )
--- Santun gagasan ---> ganti pikiran,
ganti pandangan
--- Santun slaga ---> berubah perangainya
--- Sapunika ---> sekarang
--- Sarantos ---> sabar
--- Saras ---> sehat, sembuh dari sakit
--- SarĂȘm ---> garam
--- SarĂȘman ---> bunga uang, rente
--- SarĂȘng ---> bersama
--- Sarwi ---> serba
--- Sat mripat ---> dapat dilihat
--- Sata ---> tembakau
--- Satunggal ---> satu
--- SaugĂȘr ---> asalkan
--- Sawarni ---> satu warna
--- SawĂȘg ---> sedang, baru
--- SawĂȘr ---> ular
--- Sawung ---> ayam jantan ( jago )
--- SayĂȘktos ---> sungguh, benar
--- SĂȘdantĂȘn ---> semua
--- SĂȘdaya ---> semua
--- SĂȘdhah ---> daun sirih
--- SĂȘdhahan ---> undangan, uleman
--- SĂȘdhĂšrĂšk ---> saudara
--- SĂȘgah ---> jamu
--- SĂȘgahan ---> jamuan, kudapan
--- SĂȘgantĂȘn ---> samodra, laut
--- SĂȘgawon ---> anjing
--- SĂȘjatos ---> sejati, sebenarnya
--- SĂȘkar ---> bunga, tembang
--- SĂȘkawan ---> empat
--- SĂȘkĂ©ca ---> enak
--- SĂȘkĂȘdhap ---> sebentar
--- SĂȘkĂȘdhik ---> sedikit
--- SĂȘkĂȘl ---> susah
--- SĂȘkul ---> nasi
--- SĂ©la ---> batu
--- SĂȘlangkung ---> dua puluh lima
--- SĂȘmados ---> menunda kesediaan
--- SĂ©mah ---> suami, istri
--- SĂȘmantĂȘn ---> sekian, sebesar ini/itu
--- SĂȘngados ---> pura-pura, dalih,
alasan, sengaja
--- SĂȘngkang ---> sunyi, sepi, perhiasan
cuping telinga ( subang )
--- SĂȘngkĂȘr ---> pingit, sangkar, kurung
--- SĂȘni ---> urine
--- SĂȘnjata ---> senapan
--- SĂȘpaos ---> janji, waspada
--- SĂȘpĂȘn ---> sepi
--- SĂȘpintĂȘn ---> seberapa
--- SĂȘprasĂȘkawan ---> seperempat
--- SĂȘprika ---> sejak dahulu
--- SĂȘpriki ---> sampai saat ini
--- SĂȘpuh ---> tua
--- SĂȘrat ---> tulis, surat
--- SĂȘrĂȘp ---> lihat, tahu, hisap, masuk
--- SĂȘs ---> rokok
--- SĂȘsĂȘpan ---> ( bayi ) yang masih
menyusu
--- SĂȘsĂȘrĂȘpan ---> pengetahuan
--- SĂȘtunggal ---> satu
--- SĂȘtunggil ---> Satu
--- Sima ---> harimau
--- Sinaos ---> meskipun, walaupun
--- Singat ---> tanduk
--- Sinjang ---> kain panjang ( jarit )
--- SintĂȘn ---> siapa
--- SipĂȘng ---> bermalam, menginap
--- Sirah ---> kepala
--- Sisah ---> susah, sedih,
perlu ( boten susah = tidak perlu )
--- Siti ---> tanah
--- Siyam ---> puasa
--- Siyang ---> siang
--- Siyos ---> jadi
--- SontĂȘn ---> sore
--- Srantos ---> sabar
--- Srantosan ---> penyabar
--- Suka ---> beri
--- Sukani ---> pemberian
--- Suku ---> kaki
--- Sumagah ---> tampak sanggup
--- Sumakawis ---> apa saja
--- SumambĂȘt ---> menghubungkan
--- SumĂȘrĂȘp ---> tahu, lihat
--- SumpĂȘna ---> mimpi
--- Supados ---> agar, supaya
--- Supaos ---> sumpah
--- Supé ---> lupa
--- SupĂȘna ---> mimpi
--- Suprandosipun ---> meskipun begitu
--- Suraos ---> arti, isi, bunyi
--- Susut ---> kurus, kurang
--- Suwados ---> sebaiknya, sebab
--- SuwantĂȘn ---> suara, bunyi
--- Suwargi ---> surga, almarhum/mah
--- Suwawi ---> ayo, mari
--- SuwĂȘng ---> sunyi, senyap, sepi
--- SwantĂȘn ---> suara, bunyi
T :
--- TakĂšn ---> bertanya, bertanya
--- Taksih ---> masih
--- Tampi ---> terima
--- Tamu ---> tamu
--- Tanduk ---> tambah
--- Tandha mripat ---> cindera mata
--- TanĂȘm ---> tanam
--- TanĂȘman ---> tanaman
--- Tangga tĂȘpalih ---> tetangga kanan kiri
--- TanggĂȘl ---> tanggung
--- TanggĂšn ---> dapat diandalkan
--- Tanggi ---> tetangga
--- Tangsul ---> tali
--- Tantunan ---> minta pertimbangan
--- Tarimah ---> terima, menerima
--- Tarosi ---> tawari
--- Tasih ---> masih
--- Tawi ---> tawar
--- TĂȘbih ---> jauh
--- TĂȘdah ---> tunjuk
--- TĂȘdha ---> makan
--- TĂȘdhan ---> makanan
--- TĂȘgil ---> tegal
--- TĂȘlas ---> habis
--- TĂȘmtu ---> tentu
--- TĂȘngga ---> tunggu
--- TĂȘnggani ---> tunggui
--- TĂȘpalih ---> tetangga terdekat
--- TĂȘpang ---> kenal
--- TĂȘsih ---> masih
--- TĂȘtah ---> tuduh, cela, cibir
--- TĂȘtahan ---> tempat tumpahan
kesalahan
--- TĂȘtĂȘdhan ---> makanan
--- TĂȘtĂȘmpah ---> pengganti
--- Tiga ---> tiga
--- Tigan ---> telur
--- Tigang ---> tiga
--- Tilar ---> tinggal, meninggal
--- TilĂȘm ---> tidur
--- Tinja ---> tahi, tinja
--- Tirah ---> sisa, tinggal
--- Tiyang ---> orang
--- Tlatos ---> ulet, sabar, telaten
--- Tosan ---> tulang, besi
--- Toya ---> air
--- Trimah ---> terima, menerima dengan
iklas
--- TumanĂȘm ---> merasuk, tertanam
--- Tumbas ---> beli, membeli
--- Tumbasan ---> beli, membeli
--- Tumingal ---> tampak, kelihatan, tahu
--- TumuntĂȘn ---> lalu, kemudian, segera
--- Tumutur ---> ikut, menurut
--- Tunggil ---> lain, satu, sejenis
--- Tutuk ---> mulut
--- Tuwi ---> menjenguk
--- Tuwin ---> dan, serta
--- Tuwuk ---> kenyang
U :
--- Ubanggi ---> kesanggupan, janji
--- Udakawis ---> kira-kira
--- Udaraos ---> dugaan, perkiraan
--- UdhĂȘng ---> ikat kepala
--- Ugi ---> juga
--- Ulam ---> ikan
--- Ulami ---> ulama
--- UngĂȘl ---> bunyi, suara
--- Upados ---> bersumpah
--- Upakawis ---> rawat, pelihara
--- Upami ---> misal, upama, seupama
--- Upaos ---> bersumpah
--- Utami ---> utama
--- Utawi ---> atau
--- Utawis ---> antara
--- Uwos ---> beras
W :
--- Wacucal ---> kulit hewan, belulang
--- Wados ---> rahasia
--- Walandi ---> Belanda
--- Wana ---> hutan
--- Wanci ---> saat, waktu
--- Wandé ---> warung
--- Wangsul ---> pulang
--- Wantos-wantos ---> berpesan agar...
--- Wantun ---> berani
--- Waos ---> baca, baja, gigi
--- Waosan ---> bacaan
--- Waradin ---> merata, rata
--- Warni ---> warna
--- Wartos ---> berita, kabar
--- Waspaos ---> waspada, awas
--- Wasta ---> nama, sebutan
--- Wastani ---> sebut, kira
--- Watawis ---> kira-kira, kurang lebih
--- Wau ---> tadi
--- Wawrat ---> hamil, berat
--- Wawratan ---> berak, buang air besar
--- WĂȘdal ---> lewat, keluar, waktu
--- WĂȘdalan ---> buatan, keluaran
--- WĂȘkdal ---> waktu, saat, kala
--- WĂȘrtos ---> berita
--- WĂȘtah ---> utuh
--- WĂ©wah ---> bubuh, tambah
--- Wical ---> hitung
--- WicantĂȘn ---> berbicara, berkata
--- Wigatos ---> penting, perhatian
--- Wihaga ---> burung
--- WilujĂȘng ---> selamat
--- Winados ---> dirahasiakan
--- Wingking ---> belakang
--- Wiraos ---> terasa lezat, sedap
--- Wiyar ---> luas
--- Wlandi ---> Belanda
--- Wondéné ---> adapun
--- Wongsal-wangsul ---> berulang-ulang
--- WontĂȘn ---> ada
--- Wos ---> beras
--- Wradin ---> rata, merata
--- Wrat ---> berat
--- Wucal ---> ajar, didik
--- Wucalan ---> ajaran, didikan
--- Wulan ---> bulan
--- Wulan kapĂȘngkĂȘr ---> bulan yang lalu
--- Wulan ngajĂȘng ---> bulan depan
Y :
--- YĂȘktos ---> sungguh, betul, terang,
nyata
--- YĂȘktosipun ---> sesungguhnya,
sebenarnya.
--- wjg ---
-----> ana candhaké BAB III. No. 15 BAB :
UNGGAH-UNGGUHING BASA
( BASA KRAMA INGGIL DADI BASA
INDONESIA ).