XI. No. 40. C. 1. KASUSASTRAN JAWI ( BAB : KAPUSTAKAN JAMAN HINDHU )

 Kasusastran Jawi 40 :

Kapustakan  Jaman Hindhu :

    Têmbung Kapustakan asalé saka têmbung Pustaka kawuwuhan atêr-atêr " Ka " sarta panambang " an " .

Ka + pustaka + an ----> Kapustakan.

Pustaka = buku, layang 

( buku isi karangan pujangga ).

    Kapustakan iku ngêmot buku-buku, utawa layang-layang anggitané para Pujangga kang lêbda ing kawruh sêni lan budaya, kang ngêmot pitutur, crita kang ngêmot piwulang, lan crita dongèng.

    Buku-buku, layang-layang, tulisan-tulisan kasêbut wiwit jaman kuna têkan jaman saiki tansah ora padha, nanging ana sambung-rapêté.

     Ana ing andharan iki bakal njlèntrèhaké kang wigati lan umum dimangêrtèni yaiku karangan utawa layang kang dikarang utawa ditulis dèning para pujangga, mung irah-irahan bukuné.

    Déné isiné ya mung mburu cukup. 

Lamun kêpèngin mangêrtèni isiné buku kanthi runtut mundhuta/golèka ana ing Toko Buku.

    Pustaka kang disumuripi déning akèh iku kapérang manut jamané yaiku dadi 6 jaman, kayata :

A. Jaman Hindhu.

B. Jaman Majapahit.

C. Jaman Islam.

D. Jaman Mataram.

E. Jaman Surakarta .

F. Jaman Saiki.

   Déné jlentrehé kaya kasêbut ngisor iki :

A. Jaman Hindhu :

I. Ramayana Sangskêrta : 

   Kang ngarang Mpu Walmiki.

Buku kasêbut kapérang dadi 7 kandha yaiku :

1. Balakandha : 

 --- Isiné nyritakaké Prabu Rama isih timur.

2. Ayodyakandha :

--- Isiné nyritakaké Prabu Rama jêngkar saka kraton.

3. Aranyakandha :

--- Isiné nyritakaké Prabu Rama ana ing alas, Dewi Sinta kadhusta Prabu Rahwana.

4. Kiskêndhakandha :

--- Isiné nyritakaké pêrangé Sugriwa karo Subali.

5. Sundarakandha :

--- Isiné bab nyritakaké Prabu Rama utusan Radèn Anoman mênyang Nêgara Ngalêngka ( Anoman Duta ).

6. Yudakandha :

--- Isiné nyritakaké pêrangé Prabu Rama karo Prabu Rahwana.

7. Uttarakandha :

--- Isiné nyritakaké Dewi Sinta Kondur ( Sinta Obong ).

II. Sang Hyang Kamahayanikan :

     Buku iki dhèk jamané Prabu Mpu Séndhok.

 --- Déné isiné bab Agama Budha Mahayana.

III. Brahmanahapurana :

--- Isiné bab Agama Siwah.

IV. Mahabarata Sanskêrta :

      Kang ngarang Mpu Wiyasa.

Crita iki kapérang dadi 18 parwa, mula sinêbut " ASTHA DASA PARWA " . 

       Wondéné sing misuwur utawa kacarita yaiku Parwa I nganti tekan Parwa X, yaiku :

1. Adiparwa :

--- Isiné nyritakaké asal-usulé dharah Barata.

2. Sabhaparwa :

--- Isiné nyritakaké Pandhu Dhadhu ( Balé Sigala-gala ).

3. Wanaparwa :

--- Isiné nyritakaké Pandhawa ana ing alas 12 taun suwéné ( Main Dhadhu ).

4. Wirathaparwa :

--- Isiné nyritakaké Pandhawa nyamar ana ing Negara Wiratha sêtaun lawasé ( Jagal Abilawa ).

5. Udyagaparwa :

--- Isiné nyritakaké wadya-bala Dwarawati ; Pandhawa milih Prabu Krêsna ( Krêsna Duta ).

6. Bhismaparwa :

--- Isiné nyritakaké Kurawa ngajokaké Bêgawan Bhisma dadi Sénapati ; Pandhawa ngajokaké Wara Srikandhi dadi Sénopati ana ing Pêrang Baratayuda.

Wêkasané Bhisma Gugur, pamalêsé Dèwi Amba.

7. Dronaparwa :

--- Isiné nyritakaké pêrang tandhingé Pandhita Drona karo Drêstha Jumêna ing Pêrang Baratayuda.

Wusanané Pandhita Drona gugur katigas janggané, saka pamalêsé Palgunadi.

8. Karnaparwa :

--- Isiné nyritakaké pêrangé Adipati Karna karo Radèn Janaka ing Baratayuda.

Wêkasané Adipati Karna gugur ( Karna Tandhing ).

9. Salyaparwa :

--- Isiné nyritakaké pêrangé Prabu Salya karo Puntadéwa.

Wêkasané Prabu Salya gugur, saka pamalêsé Bêgawan Bagaspati.

10. Sauptikaparwa :

--- Isiné nyritakaké pêrangé Prb. Duryudana lumawan R. Wêrkudara.

Wêkasané Duryudana gugur ( Rubuhan ).

V. Bratayuda Kêkawin :

--- Kang ngarang Mpu Sêdhah lan Mpu Panuluh.

Buku liyané kang dikarang yaiku :

Hariwangsa lan Gathutkaca Kêkawin.

VI. Arjunawiwaha Kêkawin:

--- Kang ngarang Mpu Kanwa dhèk jamané Prb. Èrlangga. 

Kapêtik saka Buku Mahabarata sèri Wanamarwa.

VII. Krêsnayana Kêkawin :

--- Kang ngarang Mpu Triguna.

Isiné nyritakaké Alap-alapan Dèwi Rukmini ( Dhaupé Krêsna karo Dèwi Rukmini ).

VIII. Sumana Santaka :

--- Kang ngarang MpuManoguna.

Isiné nyritakaké patiné Dèwi Indhuwati ibuné Prb. Dasarata.

IX. Smaradahana Kêkawin :

--- Kang ngarang Mpu Darmaja, rikala jamané Prb. Kamèswara.

Isiné nyritakaké bab asmarané Btr. Kama karo Dèwi Ratih ( Kamajaya Rabi ).

                         --- wjg ---

------> ana candhaké : 

          BAB : KAPUSTAKAN JAMAN

          MAJAPAIT  XI. 41. C. 2.