Aba-aba Baris Basa Jawa :
--- Aba-aba Baris Basa Jawa, adat sabên dianggo dèning para Prajurit Kraton.
Jawa Tengah anané Kraton amung :
1. Ngayogyakarta Hadiningrat :
1.1. Kasultanan
1.2. Pura Pakualaman
2. Surakarta Hadiningrat :
2.1. Kasunanan
2.2. Pura Mangkunêgaran
Mula ya mung papan kasêbut kang migunakaké.
Jarwan Têmbung Basa Indonesia :
1. Kapulung = Berkumpul
2. Sawéga/Siyaga = Siap
3. Bêrgada = Barisan/Pasukan
4. Tandya/Tandra ! = Gerak/Jalan/Mulai !
5. Siyaga tandya ! = Siap, gerak !
6. Godhag sahasta, tandya ! = Lencang
kanan, gerak !
7. Godhag mangarsa, tandya ! = Lencang
depan, gerak !
8. Hétung, tandya ! = Berhitung, mulai !
9. Lêrêm sahana, tandya = Istirahat di
tempat, gerak !
10. Lumaksana sahana, tandya ! = Jalan
di tempat, gerak !
11. Sigêg, tandya ! =
Berhenti, gerak/Tegak,
gerak !
12. Karti-sampéka, tandya ! = Hormat,
gerak !
13. Madhêp duksina, tandya ! = Hadap
kanan, gerak !
14. Madhêp wama/mangèring, tandya ! =
Hadap kiri, gerak !
15. Madhêp kawuri, tandya ! = Balik kanan
gerak !
16. Lumaksana, tandya ! = Maju, jalan !
17. Lumaksana mahargya, tandya =
Langkah tegap, jalan !
18. Lumaksana madya, tandya = Langkah
biasa, jalan !
19. Bêrgada buka tandya ! = Buka barisan,
jalan !
20. Bêrgada tutup, tandya ! = Tutup
barisan, jalan !
21. Nikung daksina, tandya ! = Belok
kanan, jalan !
22. Nikung wama/mangèring tandya ! =
Belok kiri, jalan !
23. Lumiga sabêt, tandya ! = Humus
pedang, gerak !
24. Sumarung pêdhang, tandya ! =
Sarungkan pedang, gerak !
25. Dwi lumaksana mangarsa tandya ! =
Dua langkah ke depan, jalan !
26. Tri lumaksana kawuri, tandya ! =
Tiga langkah ke belakang, jalan !
27. Éka lumaksana duksina, tandya ! =
Satu langkah ke samping kanan,
gerak !
28. Catur lumaksana wama/mangèring,
tandya ! = Empat langkah ke samping
kiri, jalan !
29. Tanjak mulat wana/mangèring,
karti-sampéka tandya = Hormat kiri,
jalan !
30. Tanjak mulat duksina, karti-sampéka
tandya ! = Hormat kanan, jalan !
31. Luwar barêng, tandya = Bubar, jalan !
32. Pêngagêng Upacara = Inspektur
Upacara
33. Sénapatining Upacara = Komandan
Upacara
34. Atur palapuran = lapor
35. Têtungguling Bêrgada = Ketua Regu
--- wjg ---
Katrangan wêrdining têmbung asli :
a. Tandra/Tandya = nuli, banjur, têrus
b. Sahana = papan winatês
c. Lumiga = tanpa wrangka
d. Sabêt = pêdhang
e. Sawéga, siyaga = sêdhiya, miranti
f. Godhag = sêla-sêlaning
g. Tanjak = njunjung sikil mancad
h. Luwar = bubar.
i. Karti-sampéka = kaprigêlan pêrang,
rêrigên ing tatanan
j. Sigêg = ora ditêrusaké
k. Duksina = têngên.
l. Mahargya = ngaji-aji, kurmat ing lumaku
baris.
~ WJG ~
